Cơ chế đặc thù ngành Y tế, Giáo dục cần sự rõ ràng để đảm bảo tính khả thi

(ĐTO) Ngày 17-11, bước vào ngày đầu của tuần làm việc thứ 5, Kỳ họp thứ 10, các Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) thảo luận tại Tổ, tập trung thảo luận 2 dự thảo Nghị quyết mang tính "đặc thù" là dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết 71 ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 72 ngày 9-9-2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

 

Đây được xem là 2 trong số những quyết sách quan trọng của kỳ họp, nhằm thực hiện các Nghị quyết 71 và 72 của Bộ Chính trị, với mục tiêu cao nhất là tháo gỡ các điểm nghẽn đã kéo dài nhiều năm, tạo đột phá cho lĩnh vực giáo dục và y tế và nâng cao chất lượng đời sống của người dân.

 

Tại Tổ, ĐBQH 2 tỉnh Đồng Tháp và Quảng Ngãi, nhiều ý kiến thẳng thắn, mang tính xây dựng đã được đưa ra, tập trung vào tính khả thi, nguồn lực tài chính và phạm vi tác động của các chính sách mới.

 

Đối với lĩnh vực giáo dục, dự thảo Nghị quyết nhận được sự đồng thuận cao về các định hướng đổi mới mạnh mẽ. Nổi bật là chủ trương Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tổ chức thực hiện 1 bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026 - 2027 và hướng tới miễn phí sách giáo khoa cho mọi học sinh vào năm 2030.

 

Chính sách đãi ngộ nhà giáo cũng là tâm điểm, với đề xuất nâng phụ cấp ưu đãi tối thiểu lên 70% cho giáo viên, 30% cho nhân viên trường học và đặc biệt là mức 100% cho giáo viên tại các vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo.

 

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa phát biểu thảo luận.

 

Phân tích tính "vượt trội" của dự thảo, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa, ĐBQH tỉnh Đồng Tháp đặc biệt nhấn mạnh cơ chế phân cấp quản lý nhân sự. Đại biểu cho rằng việc trao thẳng thẩm quyền tuyển dụng, điều động giáo viên về cho Giám đốc Sở Giáo dục - Đào tạo là một bước đi đột phá so với Luật Nhà giáo, có khả năng giải quyết dứt điểm bài toán thừa - thiếu giáo viên cục bộ hiện nay.

 

Song song với giáo dục, dự thảo Nghị quyết về các giải pháp đột phá cho ngành Y tế thực hiện Nghị quyết 72 cũng được các đại biểu phân tích kỹ lưỡng, đặc biệt là các chính sách ảnh hưởng trực tiếp đến mọi người dân.

 

Một trong những chính sách được cử tri mong chờ nhất là khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm/lần cho người dân, dự kiến bắt đầu từ năm 2026. Tuy nhiên, nhìn từ góc độ thực thi, đại biểu Nguyễn Văn Dương, Giám đốc Sở Y tế, ĐBQH tỉnh Đồng Tháp đã đặt ra những băn khoăn lớn về tính khả thi. Đại biểu lo ngại, nếu không quy định rõ đối tượng, danh mục xét nghiệm và cơ sở nào được phép thực hiện, chính sách sẽ rất khó đi vào cuộc sống và tiềm ẩn nguy cơ gây áp lực lớn lên ngân sách.

 

Về chế độ chính sách tiền lương và phụ cấp cho nhân viên y tế, đại biểu Nguyễn Văn Dương cho rằng, thực tế hiện nay chế độ tiền lương, phụ cấp chưa đủ sức hấp dẫn, cạnh tranh, đặc biệt là ở những lĩnh vực nguy hiểm như: Pháp y, tâm thần, hồi sức, cấp cứu... Bên cạnh đó, khó khăn về y tế cơ sở, y tế dự phòng dẫn đến sự dịch chuyển lớn của nhân lực y tế chất lượng cao sang khu vực tư nhân hoặc nước ngoài.

 

Đại biểu Nguyễn Văn Dương phát biểu thảo luận.

 

Dự thảo Nghị quyết có quy định tăng mức ưu đãi, mức lương cơ bản và phụ cấp. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc vì có thể vẫn chưa đủ sức cạnh tranh với khu vực y tế tư nhân. Điều này sẽ dẫn đến "chảy máu chất xám" nghiêm trọng, nhất là ở đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giỏi. 

 

Việc xếp lương từ bậc 2 khi tuyển dụng sẽ thu hút nguồn nhân lực, nhưng nếu không giải quyết được vấn đề thiếu nhân lực chuyên môn ở các vùng khó khăn, về y tế dự phòng, trạm y tế xã thì chính sách sẽ khó đạt được hiệu quả. Đề nghị nghiên cứu cơ chế tăng thu nhập theo hiệu quả công việc và năng lực chuyên môn, không chỉ dựa vào phụ cấp ưu đãi nghề.

 

Một băn khoăn khác được nêu ra là bối cảnh ban hành các nghị quyết đặc thù này. Cả hai lĩnh vực y tế và giáo dục đều đang trong quá trình sửa đổi các bộ luật gốc. 

 

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm, ĐBQH tỉnh Đồng Tháp nhấn mạnh, dù rất nhất trí ban hành nghị quyết để tháo gỡ điểm nghẽn, nhưng cần rà soát kỹ để đảm bảo những gì mang tính căn bản, lâu dài thì phải được đưa vào luật, tránh lạm dụng cơ chế đặc thù.

 

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm phát biểu thảo luận.

 

Có thể thấy, tinh thần chung của phiên thảo luận là đồng tình với sự cần thiết phải có cơ chế đặc thù, nhưng các chính sách phải rõ ràng, khả thi và có lộ trình cụ thể. Những ý kiến đa chiều, thẳng thắn này sẽ được cơ quan soạn thảo tiếp thu, giải trình, nhằm đảm bảo các nghị quyết khi được ban hành sẽ thực sự tạo ra đột phá như kỳ vọng.

 

Cũng trong ngày làm việc, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.