Đồng Tháp: Vai trò của trí thức khoa học - công nghệ trong thúc đẩy chuyển đổi xanh

Chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu trong giai đoạn hiện nay. Thực hiện kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh của UBND tỉnh Đồng Tháp, trong những năm qua, đội ngũ trí thức khoa học (KH) - công nghệ (CN) phát huy tốt vai trò trong nghiên cứu KH và lao động sáng tạo, nhất là trong công tác bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm phát thải... góp phần kiến tạo nền kinh tế xanh, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.  

HÀNH ĐỘNG VỀ TĂNG TRƯỞNG XANH

Triển khai các văn bản chỉ đạo của Trung ương, ngày 13/11/2023, Chủ tịch UBND tỉnh ký Quyết định số 1158/QĐ-UBND ban hành kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; trong đó, giao Sở Kế hoạch và Đầu tư (nay là Sở Tài chính) là cơ quan đầu mối về tăng trưởng xanh cấp tỉnh, chủ trì phối hợp các ngành liên quan triển khai thực hiện kế hoạch.

Lương y Đoàn Văn Khanh, Giám đốc DNTN Long Thuận (xã Kim Sơn) tác giả của 12 sản phẩm OCOP sản xuất theo nguyên lý kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Triển khai Kế hoạch của UBND tỉnh, đội ngũ trí thức công tác trong các cơ quan quản lý, cơ quan chuyên môn của tỉnh đã phối hợp với các ngành, các địa phương và người dân triển khai mang lại nhiều kết quả khả quan.

Về nông nghiệp và phát triển nông thôn, tỉnh đã triển khai nhân rộng mô hình “Cánh đồng sản xuất lúa tiên tiến, tiết kiệm nước ứng dụng các giải pháp công nghệ 4.0”, sử dụng các thiết bị cảm biến tự động trong giám sát sâu rầy, tưới nước tiết kiệm; cùng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, mô hình sản xuất hữu cơ, mô hình kinh tế tuần hoàn, mô hình sản xuất nông nghiệp kết hợp khai thác loại hình du lịch sinh thái; chú trọng hỗ trợ nông dân liên kết sản xuất - tiêu thụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng kỹ thuật truy xuất nguồn gốc.

Đồng thời, tập trung phát triển du lịch sinh thái gắn với phát triển sản phẩm OCOP xanh theo hướng kinh tế tuần hoàn phục vụ du khách và xuất khẩu, dựa trên lợi thế đặc hữu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội từng khu vực. Đến nay, tỉnh có 1.002 sản phẩm OCOP được công nhận đạt từ 3 sao trở lên; trong đó, có 824 sản phẩm OCOP được giao dịch trên sàn thương mại điện tử (đạt 82,2%).

Về giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, thời gian qua, tỉnh Đồng Tháp đã triển khai có hiệu quả kế hoạch sản xuất sạch hơn trong lĩnh vực công nghiệp; qua đó, đã hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng nhiều mô hình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (điện mặt trời áp mái, trạm bơm điện an toàn và hiệu quả) và hỗ trợ một số cơ sở áp dụng giải pháp sản xuất sạch hơn, kiểm toán năng lượng, giúp giảm mức tiêu thụ năng lượng so với dự báo nhu cầu năng lượng của tỉnh.

Tỉnh cũng đã nghiệm thu đưa vào khai thác dự án Nhà máy Điện gió Tân Phú Đông 2 (khu vực biển thuộc xã Gò Công Đông) có công suất thiết kế 50MW, hàng năm, cung cấp 161 triệu kWh điện thương phẩm cho khoảng 25.000 hộ gia đình, giúp giảm phát thải gần 140.000 tấn CO2.

Trong xử lý rác thải, tỉnh rất quan tâm thực hiện xã hội hóa công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải. Trong đó, rác thải sinh hoạt hiện do Công ty TNHH MTV Môi trường và Đô thị Mỹ Tho thực hiện khoảng 300 tấn/ngày; hoạt động tái chế, xử lý chất thải công nghiệp, chất thải nguy hại do Công ty TNHH MTV Sản xuất Thương mại Dịch vụ môi trường Tiến Phát đảm nhận với công suất xử lý 180 tấn/ngày.

Đặc biệt, trên địa bàn tỉnh có mô hình nhà máy xử lý rác tuần hoàn theo kiểu mini do ông Võ Hoài Phong, Giám đốc Công ty Cổ phần Nam Long Xanh (xã Long Bình) nghiên cứu và đầu tư gần 50 tỷ đồng. Ngoài nghiên cứu, tạo ra chế phẩm sinh học xử lý mùi hôi của bãi rác rộng hơn 3.000 m2, ông còn sáng chế ra một số thiết bị chuyên dụng phục vụ cho việc phân loại, vệ sinh rác thải, nghiền nén rác thải rắn, nhựa tổng hợp cho ra vật liệu xây dựng hay đốt yếm khí để tinh chế ra xăng, dầu… Hiện tại, mỗi ngày, nhà máy xử lý trên 20 tấn rác, thu khoảng 6 tấn phân hữu cơ và 200 lít xăng, dầu. 

TẠO MÔI TRƯỜNG THUẬN LỢI ĐỂ TRI THỨC CỐNG HIẾN

Thời gian qua, các cấp ủy, chính quyền trong tỉnh cũng luôn quan tâm, tạo môi trường thuận lợi để đội ngũ trí thức phát huy vai trò trong nghiên cứu KH, lao động sáng tạo và cống hiến. Đội ngũ trí thức đã tham gia thực hiện nhiều đề án, đề tài nghiên cứu KH và ứng dụng các thành tựu của KHCN, cũng như nghiên cứu, cho ra đời nhiều giải pháp sáng tạo nhằm giải quyết những vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn, tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng, có tính cạnh tranh cũng như đóng góp tích cực vào việc xây dựng những luận cứ KH cho việc hoạch định các chủ trương, chính sách của tỉnh.

Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành (bên phải) sử dụng vi sinh vật phối hợp với phân hữu cơ để giải độc Paclobutrazol tồn dư trong đất.

Một số đề tài nghiên cứu của trí thức do Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh, Liên hiệp các Hội KH và Kỹ thuật tỉnh chủ trì, được ứng dụng hiệu quả vào lĩnh vực nông nghiệp như: Đề tài “Nghiên cứu xây dựng mô hình chuyển đổi mùa vụ sản xuất nông nghiệp trên nền đất lúa thích ứng với biến đổi khí hậu khu vực khó khăn vùng ngọt hóa Gò Công” đã hỗ trợ nông dân vùng Gò Công chuyển đổi cơ cấu mùa vụ sang các loại cây trồng khác phù hợp hơn với điều kiện của biến đổi khí hậu, thay vì chỉ độc canh cây lúa; đề tài “Nghiên cứu công nghệ sản xuất, ứng dụng chế phẩm có nguồn gốc từ thảo mộc để phòng trừ một số côn trùng trong sản xuất rau an toàn trên địa bàn tỉnh Tiền Giang” nhằm phát triển và sử dụng các chế phẩm sinh học từ thảo mộc để thay thế hóa chất, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và môi trường trong sản xuất rau an toàn trên địa bàn tỉnh, phù hợp với xu hướng canh tác nông nghiệp theo hướng xanh, bền vững.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng triển khai, ứng dụng nhiều đề tài nghiên cứu về công nghệ sinh học của đội ngũ trí thức vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp và mang lại hiệu quả bước đầu như: Đề tài “Nghiên cứu sản xuất phân sinh học đa năng bón cho đậu nành trong tỉnh Đồng Tháp”; đề tài “Ứng dụng công nghệ sinh học trong tuyển chọn các dòng, giống lúa thơm đặc sản mới phù hợp với điều kiện canh tác của tỉnh Đồng Tháp”; Dự án “Chuyển giao quy trình phân lập và tuyển chọn giống gốc nấm xanh (Metarhizium sp) phục vụ công tác phòng trừ rầy nâu hại lúa ở Đồng Tháp để chủ động nguồn nấm gốc”... 

Ngoài ra, với niềm đam mê nghiên cứu về côn trùng nhằm giúp nông dân từng bước áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp xanh, Tiến sĩ Nguyễn Thị Oanh (Trường Đại học Đồng Tháp) đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu khả năng kiểm soát sâu mọt trong kho của ong ký sinh tại các kho lương thực tỉnh Đồng Tháp”.

Mục đích của đề tài là sử dụng vật ký sinh để giết chết vật chủ hoặc bắt trực tiếp và ăn con vật mồi. Theo đó, Tiến sĩ Oanh đã sử dụng ong A. Calandrae làm thiên địch khống chế tối đa 87% mọt trong các kho trữ gạo thay cho việc sử dụng thuốc diệt mọt, không chỉ giúp đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng nông sản, sức khỏe người sử dụng, mà còn giảm thiểu tác động đến môi trường.

Thời gian qua, tham gia Hội thi sáng tạo kỹ thuật cấp tỉnh, nhiều cán bộ, công chức, trí thức có nhiều giải pháp sáng tạo hướng đến xây dựng nền nông nghiệp xanh, thân thiện với môi trường. Điển hình như mô hình “Liên kết nuôi trùn quế theo nguyên lý tuần hoàn” của kỹ sư Nguyễn Công Vinh, Giám đốc Công ty Cổ phần Trang Trại Sạch (xã Châu Thành); giải pháp “Nghiên cứu tạo ra sản phẩm OCOP theo nguyên lý kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, góp phần bảo vệ môi trường” của lương y Đoàn Văn Khanh, Giám đốc DNTN Long Thuận (xã Kim Sơn); giải pháp “Ứng dụng chế phẩm sinh học phân giải độc tố trong đất và phòng, trị bệnh cho cây ăn quả trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp” và giải pháp “Ứng dụng chế phẩm sinh học phân giải độc tố trong đất và phòng, trị bệnh cho cây ăn quả trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp” của thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành, nguyên Phó Chủ tịch Hội Làm vườn huyện Cái Bè (cũ)…

Có thể nói, việc phát huy vai trò, tiềm năng của đội ngũ trí thức KHCN đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng xanh của tỉnh Đồng Tháp có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần phát triển nền nông nghiệp của tỉnh theo hướng sinh thái, hiện đại, công nghệ cao, cơ cấu nông nghiệp theo hướng xanh; thúc đẩy sản xuất tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu mà Nghị quyết Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã đề ra.

HUỲNH VĂN XĨ