Khi bảo tồn song hành cùng phát triển

Mùa nước nổi, Vườn quốc gia (VQG) Tràm Chim (tỉnh Đồng Tháp) khoác lên mình “chiếc áo” xanh mướt của năng kim, tràm non, cánh đồng lúa ma và thảm thủy sinh phong phú. Vẻ đẹp của VQG Tràm Chim không phải là những công trình nhân tạo hoành tráng, mà là sự hồi sinh của từng thảm thực vật, sự trở lại của các loài chim di cư và sự trong lành của nguồn nước. Vào thời điểm này, lượng du khách đổ về ngày càng đông, không chỉ ngắm cảnh quan Ramsar độc đáo, mà còn để tham gia những tour du lịch xanh, nơi trải nghiệm, bảo tồn và phát triển cùng song hành.

KHI HỆ SINH THÁI HỒI SINH

Thời gian gần đây, sự hồi sinh của những thảm năng kim, rừng tràm, nguồn thủy sinh… là nền tảng để VQG Tràm Chim xây dựng những sản phẩm du lịch sinh thái bền vững. Du lịch ở VQG Tràm Chim không chỉ là cuộc dạo chơi, mà còn là bài học thực tế về môi trường.

Ông Phạm Đức Hòa, Giám đốc Khu Du lịch Tràm Chim trực thuộc VQG Tràm Chim khẳng định: “Chúng tôi không làm du lịch bằng mọi giá. Cốt lõi là phải bảo tồn được hệ sinh thái. Khai thác phải song hành với bảo tồn”.

Một góc Vườn Quốc gia Tràm Chim nhìn từ trên cao. Ảnh: THÀNH HƯNG

2 năm qua, khi công tác phục hồi hệ sinh thái đạt kết quả khả quan, VQG Tràm Chim bắt đầu phối hợp với một số doanh nghiệp, chủ thể OCOP, người dân địa phương xây dựng các tour, phát triển sản phẩm dịch vụ du lịch tăng cường tính trải nghiệm gắn với bảo tồn.

“Du khách vừa tham quan, vừa nghe thuyết minh về cách điều tiết nước, để hiểu vì sao phải giữ cân bằng hệ sinh thái”, ông Hòa chia sẻ. Những tour du lịch này được thiết kế để du khách đến đây chiêm ngưỡng cảnh đẹp và hiểu thêm câu chuyện nỗ lực trong công tác bảo tồn thiên nhiên.

Để sản phẩm du lịch đa dạng, VQG Tràm Chim đang xây dựng và phát triển thêm các sản phẩm du lịch mới như: Trải nghiệm mùa nước nổi, trải nghiệm một ngày cùng các anh kiểm lâm giữ rừng, đặt lọp đặt lưới mùa nước nổi… VQG Tràm Chim cũng đang xây dựng một số sản phẩm quà tặng đặc sản gắn liền với nơi đây.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay của VQG Tràm Chim là chưa có được đội ngũ hướng dẫn viên đông đảo, chuyên nghiệp, am tường về các vấn đề bảo vệ rừng, bảo vệ hệ sinh thái để kể những câu chuyện và truyền tải những thông điệp về bảo vệ rừng đến du khách. VQG Tràm Chim dự kiến phối hợp cùng các trường cao đẳng, đại học có đào tạo về chuyên ngành hướng dẫn viên du lịch để xây dựng đội ngũ cộng tác viên có chuyên môn, cùng chung tay xây dựng và phát triển du lịch.

Đến tham quan Vườn Quốc gia Tràm Chim, du khách không chỉ được hòa mình vào thiên nhiên trong lành, mà còn có cơ hội tìm hiểu hệ sinh thái động, thực vật đặc trưng của vùng đất ngập nước Đồng Tháp Mười.

Bên cạnh sự nỗ lực của VQG Tràm Chim, sự đồng lòng của cộng đồng là điều rất quan trọng, nơi mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp, mỗi tổ chức xã hội đều nhận thấy trách nhiệm của mình trong việc bảo tồn “lá phổi xanh” của quê hương.

Chị Bùi Minh Nguyệt, đại diện Công ty WildTour, TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Thời gian qua, chúng tôi phối hợp chặt chẽ với VQG Tràm Chim trong việc xây dựng các tour du lịch gắn với công tác bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ. Ngoài các hoạt động tham quan hệ động, thực vật đặc trưng, chúng tôi còn thiết kế nhiều sản phẩm trải nghiệm như “Một ngày làm nông dân”, giúp du khách, đặc biệt là các em học sinh, hiểu được ý nghĩa của việc bảo tồn sếu, vì sao sản xuất nông nghiệp xung quanh VQG Tràm Chim phải đi theo hướng xanh, bền vững”.

Chị Nguyệt cho biết thêm, những năm gần đây, nhờ VQG thực hiện nhiều động thái phục hồi hệ sinh thái, lượng chim di cư về VQG Tràm Chim rất nhiều, tạo sức hút cho du khách. “Chúng tôi rất thích về VQG Tràm Chim thời điểm này. Du khách có thể thăm và trải nghiệm hệ sinh thái tuyệt vời của VQG, tìm hiểu về tập quán sinh sản của nhiều loài chim di cư, những loài chim quý hiếm”, chị Nguyệt nói.

Bên cạnh các doanh nghiệp du lịch, những người dân vùng đệm đang là một phần quan trọng của câu chuyện du lịch xanh ở Tràm Chim. Không gian trong lành, mát mẻ với các loài chim quay về thôi thúc những bạn trẻ như anh Phùng Minh Nhật, một chủ quán cà phê ở xã Tam Nông, nhìn thấy tiềm năng lớn trong việc phát triển du lịch nông nghiệp gắn với bảo tồn.

Anh Phùng Minh Nhật đã mở quán cà phê trên ruộng lúa ở vùng đệm VQG Tràm Chim và ấp ủ kế hoạch mở rộng thành một điểm đến trải nghiệm. “Tôi mong nơi đây không chỉ là quán cà phê, mà còn là nơi du khách hiểu thêm về việc bảo vệ rừng, hiểu hơn cây lúa và tình yêu ruộng đồng của người dân Đồng Tháp”, anh Minh Nhật chia sẻ.

Trong một góc khác của vùng đệm, nghề nuôi ong mật của chị Nguyễn Thị Dẻo cũng đang phát triển mạnh mẽ. Chị Dẻo cho biết, chính sự phục hồi của hoa tràm trong VQG Tràm Chim mang lại nguồn mật dồi dào, giúp gia đình chị phát triển kinh tế bền vững.

“Nghề nuôi ong phụ thuộc nhiều vào con nước. Năm nào nước lũ về sớm, rừng tràm tươi tốt, hoa ra nhiều thì người dân trúng mùa”, chị Dẻo nói. Mật ong Tràm Chim nổi tiếng với vị ngọt thanh, mùi thơm dìu dịu của hoa tràm xen chút hương sen, súng. Hiện cơ sở của chị Dẻo đạt chứng nhận OCOP 3 sao và mở ra hướng đi mới khi kết hợp với du lịch trải nghiệm, giúp du khách tận mắt chứng kiến cảnh quay mật và nếm mật ong nguyên chất ngay tại vườn.

BẢO TỒN ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Để có được những sản phẩm du lịch độc đáo và hướng sinh kế xanh cho người dân, VQG Tràm Chim thực hiện một chiến lược bài bản. Ông Đoàn Văn Nhanh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn VQG Tràm Chim, cho biết: “Trong 2 năm qua, chúng tôi phục hồi gần 100 ha năng kim. Đây không chỉ là con số diện tích, mà còn là chất lượng khi năng kim cho củ tốt, làm nguồn thức ăn ưa thích của sếu đầu đỏ”. Rừng tràm cũng hồi sinh sau vụ cháy năm 2024.

Hoa hoàng đầu ấn, loài thực vật đặc hữu tại Vườn Quốc gia Tràm Chim thu hút khách du lịch.

Bên cạnh những gốc tràm cháy đen, hàng triệu cây non đã vươn lên xanh mướt. Tiến sĩ Trần Triết, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á - Hội Sếu Quốc tế, nhận định: “Sự điều tiết nước theo mùa là yếu tố then chốt giúp rễ tràm ăn sâu, cây phát triển bền vững. Quản lý nước ở Tràm Chim đang đi đúng hướng”.

Nhờ đó, nhiều loài chim quý hiếm quay trở lại sinh sản như: Cà kheo, giang sen, vịt mồng, le khoang cổ… Đặc biệt, năm 2024, VQG chào đón 7 cá thể sếu đầu đỏ trở lại, tín hiệu đáng mừng cho cả một hệ sinh thái. Dưới nước, hệ thủy sinh cũng phong phú trở lại, nước trong vắt, soi rõ hoa súng trắng và rong trứng, những loài chỉ thị cho thấy môi trường đã được cải thiện.

Du khách tham quan trải nghiệm xuồng kéo tại Vườn Quốc gia Tràm Chim.

Từ cánh đồng năng kim hồi sinh, rừng tràm xanh trở lại, nghề ong phát triển, đến những sản phẩm du lịch trải nghiệm gắn nông nghiệp, tất cả đang khẳng định: Thiên nhiên được bảo vệ đúng cách sẽ trở thành “tài sản xanh” cho phát triển bền vững.

Với sự chung tay của chính quyền, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân, Tràm Chim đang từng bước trở thành biểu tượng cho du lịch sinh thái kiểu mẫu của Đồng Tháp - nơi bảo tồn không đối nghịch phát triển, mà chính là nền tảng cho tương lai.

Khi thiên nhiên được hồi sinh, những sản phẩm du lịch mang giá trị bền vững tự nhiên được tạo ra, thu hút du khách và mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng. Đó là con đường mà VQG Tràm Chim đang đi, con đường của du lịch xanh, nơi mỗi chuyến đi là một trải nghiệm, một bài học và một sự đóng góp ý nghĩa cho sự bền vững của môi trường.

MỸ LÝ