Chủ động ứng phó xâm nhập mặn mùa khô

Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chuẩn bị bước vào mùa khô năm 2025-2026. Theo dự báo, khả năng xâm nhập mặn có thể ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và thiếu nước sinh hoạt. Vì vậy, việc chủ động ứng phó sẽ giúp giảm thiệt hại cho cây trồng, bảo đảm nguồn nước sinh hoạt cho người dân.

Cống Kinh Nhánh, phường Rạch Giá, tỉnh An Giang chủ động giữ ngọt.

Vào mùa khô hằng năm, tỉnh An Giang thường đối mặt với hạn hán, xâm nhập mặn, ảnh hưởng đến sản xuất và nước sinh hoạt của người dân. Trong đó, thời điểm mặn xâm nhập cao nhất khoảng cuối tháng 2 đến cuối tháng 4. Nắm bắt được quy luật của thiên nhiên, từ đầu tháng 10, ngành chức năng của tỉnh và các địa phương ven biển, người dân trong vùng ảnh hưởng đã lên các phương án ứng phó.

Những ngày này, đi dọc các địa phương ven biển của tỉnh, nhiều công trình, cống thủy lợi đã, đang được gia cố, tu bổ để sẵn sàng ngăn mặn, giữ ngọt bảo vệ sản xuất trong mùa khô sắp tới. Ngoài ra, người dân cũng đang chủ động tích trữ nước ngọt để bảo đảm sinh hoạt trong mùa khô.

Sau khi thăm các vuông tôm về, ông Trần Văn Nam, ấp Xẻo Quao A, xã Đông Thái tất bật kiểm tra và vệ sinh lại các thùng nhựa, lu xi-măng có thể dùng chứa nước. Ông Nam cho biết: “Tranh thủ thời điểm mưa cuối mùa, khoảng một tháng tới, tôi sẽ hứng đầy các vật dụng chứa nước uống, sinh hoạt cho 4-5 tháng tới. Rút kinh nghiệm nhiều năm có hạn, mặn kéo dài, người dân ở đây phải chạy vỏ máy đi xa mua và lấy nước sinh hoạt rất khó khăn”.

Như thành thông lệ, cuối mùa mưa, bà Tôn Thị Phụng, ngụ ấp Xẻo Quao A, đã chuẩn bị cho những tháng thiếu nước ngọt tiếp theo. Năm nay, tuy mới giữa tháng 10 nhưng bà đã chuẩn bị trữ nước ngọt sớm hơn. Bà Phụng chia sẻ: “Năm nay, mưa khả năng kết thúc sớm hơn nên tôi đã chuẩn bị các vật dụng chứa nước ngọt để phục vụ sinh hoạt. Ngoài bốn lu xi-măng, tôi chuẩn bị thêm một số thùng phi bằng nhựa để chứa nước ngọt dùng cho sinh hoạt”.

Bà Phụng và ông Nam là hai trong khoảng 70 hộ dân ấp Xẻo Quao A ở khu vực chưa có đường ống dẫn nước sinh hoạt tới nhà - nơi chỉ cách cửa biển chỉ 1 km. Năm nào cũng vậy, bước vào mùa khô, người dân nơi đây rất khó khăn do thiếu nước ngọt trầm trọng, nhiều hộ phải đi mua nước ngọt về sử dụng.

Theo Phó Trưởng ban Kinh tế, Hội đồng nhân dân xã Đông Thái Nguyễn Văn Tiến: Toàn xã hiện còn hơn 100 hộ dân thiếu nước ngọt do đường ống nước chưa tới bởi công suất nhà máy chưa đáp ứng. Hiện nay, ngoài các giải pháp công trình, chính quyền địa phương vận động nhà hảo tâm tặng các thùng phi hoặc người dân tự mua thùng, bồn để chứa nước ngọt.

Theo dự báo của cơ quan chức năng, xâm nhập mặn mùa khô năm 2025-2026 ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm. Trong đó, tại các cửa sông Cửu Long, giai đoạn đầu mùa khô (từ tháng 11-12/2025), ranh mặn 4g/l cách cửa biển từ 20-30km. Từ tháng 1 và 2/2026, xâm nhập mặn khả năng tăng cao vào các kỳ triều cường, ranh mặn 4g/l vào sâu từ 40-50 km; từ tháng 3, xâm nhập mặn tăng hay giảm tùy thuộc vào lượng nước điều tiết từ các hồ chứa ở thượng nguồn sông Mê Công.

Tháng 4 và 5 xâm nhập mặn có xu thế giảm dần, ranh mặn 4g/l vào sâu từ 35-45km. Ở vùng hai sông Vàm Cỏ, từ tháng 12/2025-1/2026, ranh mặn 4g/l ở mức 30-35km; từ tháng 2, ranh mặn 4g/l vào sâu từ 50-55km; tháng 3 và 4, ranh mặn 4g/l có thể lên đến 60-65 km; tháng 5 ranh mặn 4g/l từ 50-55km. Dự báo vào thời điểm cao nhất, xâm nhập mặn khả năng ảnh hưởng đến sản xuất lúa vụ đông xuân năm 2025-2026 thuộc ba địa phương ven biển với diện tích khoảng 18.000ha gồm: Đồng Tháp 6.000 ha, Vĩnh Long 8.000 ha, Cần Thơ 4.000ha.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Lê Hữu Toàn cho biết: “Gần đến mùa khô hằng năm, để hạn chế thiệt hại, ngành nông nghiệp và môi trường đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh nhiều phương án ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn như đề nghị đơn vị vận hành các công trình thủy lợi: Cái Lớn, Cái Bé, Vàm Bà Lịch, Xẻo Rô... vận hành linh hoạt, nhằm kiểm soát mặn và trữ ngọt; dần hoàn thiện các công trình cống ngăn mặn ven biển từ Hà Tiên tới giáp tỉnh Cà Mau. Bên cạnh các giải pháp công trình, hằng năm, Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo chính quyền các xã, phường, đặc khu tuyên truyền người dân sản xuất và nuôi trồng thủy sản thích ứng biến đổi khí hậu; khuyến cáo gieo sạ sớm theo điều kiện nguồn nước, tránh sử dụng giống lúa dài ngày để né mặn”.

Phó Cục trưởng Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Nguyễn Hồng Khanh cho rằng, để ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn, bảo đảm sản xuất, các địa phương cần thường xuyên kiểm kê nguồn nước, cân đối để bố trí cơ cấu sản xuất, mùa vụ, thời điểm xuống giống lúa phù hợp; chuyển đổi cơ cấu cây trồng đối với những diện tích thường xuyên gặp khó khăn về nguồn nước; tăng cường sử dụng các giống cây trồng thích ứng với điều kiện hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Đồng thời, các địa phương chủ động nạo vét cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, đắp đập ngăn mặn, đào ao trữ nước, lắp đặt và vận hành các trạm bơm dã chiến; ưu tiên cung cấp nước cho sinh hoạt, chăn nuôi, cây trồng lâu năm... khi hạn hán xảy ra; tăng cường tuyên truyền về tình hình nguồn nước, xâm nhập mặn để người dân nâng cao ý thức sử dụng nước tiết kiệm. Các đơn vị thủy lợi tranh thủ vận hành các công trình lấy, trữ và sử dụng nước hiệu quả.

Ngoài ra, các địa phương cần xây dựng kế hoạch phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn với các kịch bản; cần đề phòng biến động bất thường do tác động của vận hành hồ chứa thủy điện ở thượng nguồn; đồng thời, tăng cường giám sát độ mặn, cập nhật các bản tin dự báo thường xuyên để điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp với các diễn biến nguồn nước; tích trữ nước tối đa vào các mương, ao chứa, dụng cụ chứa nhằm bảo đảm nguồn nước tưới và sinh hoạt khi mặn xâm nhập vào thời kỳ cao điểm…

Nguồn: nhandan.vn