Đồng Tháp: Dấu ấn 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường

Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Đồng Tháp đã đạt nhiều thành tựu nổi bật. Từ vùng đất phèn, mặn, hoang hóa, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh nhà đã chung sức, đồng lòng “biến” thành những cánh đồng trù phú, vườn cây trái ngọt lành và vùng nuôi trồng thủy sản hiện đại, hàng đầu cả nước.

NHIỀU THÀNH TỰU NỔI BẬT

Theo Sở NN&MT tỉnh Đồng Tháp, nhìn lại chặng đường từ năm 1945 đến nay, ngành Nông nghiệp Tiền Giang (cũ) đã chuyển mình mạnh mẽ, từ sản xuất tự cấp, tự túc sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn gắn với thị trường. Trên địa bàn tỉnh đã hình thành nhiều vùng chuyên canh cây ăn trái, lúa gạo, thủy sản có giá trị kinh tế cao.

Cây ăn trái là một trong những ngành hàng chủ lực của Đồng Tháp.

Nói về “xương sống” của nông nghiệp Tiền Giang (cũ), không thể không nhắc đến những đóng góp của các công trình thủy lợi trong giai đoạn 1975 - 1985. Trong đó, nhờ có Chương trình Ngọt hóa Gò Công, hàng chục ngàn héc-ta đất nhiễm mặn, chua phèn đã được khai hoang, phục hóa, biến vùng đất khó khăn thành vùng chuyên canh lúa và cây ăn trái màu mỡ.

Hay Chương trình khai hoang Đồng Tháp Mười, cùng việc ngăn mặn, công tác tiêu úng, tháo chua, rửa phèn ở phía Tây của tỉnh Tiền Giang, góp phần vào công cuộc chinh phục Đồng Tháp Mười. Qua đó, tạo tiền đề cho việc hình thành các vùng nguyên liệu quy mô lớn sau này, đặc biệt là cây khóm và lúa.

Bên cạnh đột phá về thủy lợi, Tiền Giang cũ đã chuyển dịch cơ cấu cây trồng, sản xuất đa dạng và hình thành các mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Đó là việc hình thành nên nhiều vùng trồng cây ăn trái tập trung quy mô lớn có thương hiệu nổi tiếng như: Xoài cát Hòa Lộc, vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim, thanh long Chợ Gạo, khóm Tân Lập, sầu riêng Ngũ Hiệp...

Sự hình thành các vùng chuyên canh tập trung đã đảm bảo nguồn cung khối lượng lớn, đáp ứng yêu cầu của công nghiệp chế biến và xuất khẩu. Ngoài ra, chương trình xây dựng nông thôn mới lan tỏa sâu rộng, kết cấu hạ tầng được nâng cấp, đời sống nông dân cải thiện rõ rệt, góp phần đưa Tiền Giang trở thành tỉnh có diện mạo nông thôn khởi sắc bậc nhất Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Năm 2024, Tiền Giang được công nhận tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Cũng theo Sở NN&MT, nếu Tiền Giang (cũ) nổi bật về thủy lợi và sản xuất hàng hóa đa dạng thì Đồng Tháp lại mang dấu ấn của tầm nhìn chiến lược, sự quyết đoán trong tái cơ cấu và khát vọng chinh phục thiên nhiên. Đồng Tháp Mười trong ký ức của nhiều người từng được gọi là vùng “đất chết”. Song, bằng ý chí, hàng vạn người đã tham gia đào kinh, rửa phèn, mở đất. Các kinh 500, Trương Văn Sanh, Hồng Ngự - Tân Hồng… đã đưa Đồng Tháp Mười thành vùng sản xuất lúa gạo, nông sản chủ lực của cả ĐBSCL.

Đồng Tháp (cũ) là một trong những tỉnh tiên phong trong việc thực hiện quyết liệt Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Đến cuối năm 2024, Đồng Tháp có 100% diện tích lúa gạo sản xuất tập trung theo hướng bền vững, đa số đều áp dụng quy trình kỹ thuật, tiêu chuẩn đáp ứng theo yêu cầu thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước…

Đồng Tháp là trung tâm sản xuất cá tra của cả nước. Mặc dù đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật và thị trường, ngành hàng cá tra vẫn duy trì vị thế, với diện tích nuôi trồng được quản lý chặt chẽ. Diện tích cấp mã số nhận diện ao nuôi đạt 99%; xuất khẩu đạt hơn 1 tỷ USD/năm.

Đồng Tháp cũng là tỉnh có diện tích trồng xoài lớn nhất vùng ĐBSCL với 14.700 ha, sản lượng đạt trên 176.000 tấn và xuất khẩu hơn 10 nước trên thế giới. Bên cạnh đó, hoa kiểng, sen và du lịch nông nghiệp trở thành điểm nhấn trong chuyển dịch cơ cấu nông thôn Đồng Tháp. Đặc biệt, Đồng Tháp nổi tiếng với mô hình Hội quán.

Đây là một sáng kiến độc đáo, tạo ra không gian để nông dân trao đổi kinh nghiệm, nâng cao kiến thức và hợp tác sản xuất, trở thành một thương hiệu riêng của Đồng Tháp. Tương tự Tiền Giang (cũ), đến cuối năm 2024, Đồng Tháp (cũ) cũng đã được công nhận tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Theo Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Đồng Tháp Lê Hà Luân, sau sáp nhập, tỉnh Đồng Tháp mới có vị trí địa lý trải dài trên cả 3 vùng sinh thái đặc trưng (nước ngọt, nước lợ và nước mặn). Điều này tạo nên những vùng nguyên liệu tập trung quy mô lớn như: Vùng sản xuất lúa với diện tích gieo trồng hàng năm trên 610 ngàn ha, sản lượng trung bình 4 triệu tấn; vùng trồng cây ăn trái với diện tích hơn 134 ngàn ha, sản lượng hơn 2,5 triệu tấn; vùng sản xuất rau màu với diện tích 87 ngàn ha, sản lượng trên 1,7 triệu tấn; vùng nuôi thủy sản trên 22 ngàn ha, sản lượng thủy sản đạt hơn 930 triệu tấn… Lợi thế đó đã giúp Đồng Tháp dẫn đầu cả nước về sản lượng trái cây và cá tra, đứng thứ nhì về sản lượng lúa, rau màu. 

3 TRỤ CỘT CHIẾN LƯỢC

Theo đồng chí Lê Hà Luân, sự hợp nhất 2 tỉnh Tiền Giang và Đồng Tháp không phải là phép cộng đơn thuần, mà là sự tạo lập một không gian nông nghiệp tích hợp, có khả năng cạnh tranh cao hơn. Trong thời gian tới, ngành NN&MT sẽ kế thừa và phát huy tối đa những tiềm năng to lớn để trở thành trung tâm nông nghiệp sinh thái - thông minh - bền vững của ĐBSCL. Ngành NN&MT sẽ tập trung phát triển dựa trên 3 trụ cột chiến lược.

Đồng Tháp đang tập trung nhân rộng Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao và phát thải thấp.

Thứ nhất là phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung và chuỗi giá trị. Ngành NN&MT sẽ tập trung phát triển 5 ngành hàng chủ lực lúa gạo, trái cây đặc sản, thủy sản, hoa kiểng - du lịch nông nghiệp, chăn nuôi an toàn sinh học; ưu tiên xây dựng các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn theo các tiêu chuẩn quốc tế.
Một trong những định hướng quan trọng là phát triển chuỗi giá trị từ khâu giống, sản xuất, chế biến sâu đến phân phối. Đồng thời, tăng cường liên kết chặt chẽ giữa các địa phương và doanh nghiệp; phát huy mô hình “Hội quán - hợp tác xã - doanh nghiệp - Nhà nước đồng hành” làm nền tảng xây dựng nông thôn văn minh, nông dân chuyên nghiệp. Ngành sẽ chú trọng tổ chức sản xuất hướng đến kết nối với hệ thống chế biến, phân phối và bán lẻ hiện đại.

Trụ cột thứ 2 mà ngành NN&MT tập trung phát triển là ứng dụng công nghệ số và khoa học - kỹ thuật tiên tiến. Địa phương sẽ tập trung hình thành các “vùng nông nghiệp thông minh”, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát và thương mại sản phẩm.

Đồng thời, mở rộng tỷ lệ diện tích được cấp mã số vùng trồng và mã QR để đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch; đến năm 2030, ứng dụng công nghệ sau thu hoạch phải đạt mức cao.

Một trong những giải pháp trọng tâm là mở rộng hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ mới, tiên tiến, đặc biệt là công nghệ chế biến, bảo quản và giống; tập trung phát triển khuyến nông điện tử và cộng đồng để chuyển giao thành tựu khoa học - kỹ thuật đến mọi nông hộ một cách nhanh chóng, hiệu quả.

Trụ cột thứ 3 mà ngành NN&MT tập trung là thực hiện và xây dựng nông thôn sinh thái, hiện đại. Theo đó, tỉnh sẽ phát triển nông thôn trên cơ sở thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, gắn với bảo tồn giá trị văn hóa, môi trường và nâng cao thương hiệu địa phương.

Đồng thời, tiếp tục triển khai Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao và phát thải thấp; nhân rộng mô hình canh tác tuần hoàn - hữu cơ - giảm cacbon. Ngành NN&MT sẽ tập trung xây dựng thương hiệu nông sản chung của tỉnh có sức lan tỏa.

Đặc biệt là hỗ trợ phát triển các thương hiệu nông sản vùng; tăng cường xúc tiến thương mại, phát triển thị trường xuất khẩu. Ngoài ra, ngành NN&MT tiếp tục quản lý chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn tài nguyên đất, nước, khoáng sản, bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường…

T. ĐẠT