Xã Long Định: Chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi gắn với khoa học, kỹ thuật

Vài năm trở lại đây, việc tái cơ cấu ngành Nông nghiệp tại xã Long Định (Đồng Tháp) đạt những kết quả tích cực, tạo động lực cho giai đoạn phát triển mới. 

TỔ CHỨC LẠI SẢN XUẤT

Trước đây, sản xuất nông nghiệp tại xã Long Định chủ yếu manh mún, phụ thuộc nhiều vào thời tiết và giá cả thị trường; câu chuyện “được mùa mất giá” thường xảy ra. Khi cây trồng cho lợi nhuận thấp, nông dân tự phát chuyển đổi, rồi vài vụ sau lại quay về tình trạng cung vượt cầu. Vòng xoáy ấy khiến thu nhập bấp bênh và không thể nâng cao đời sống người dân.

Ban Chấp hành Hội Nông dân xã Long Định nhiệm kỳ 2025 - 2030 quyết tâm “Đoàn kết - Chủ động - Đột phá - Hợp tác - Phát triển”.

Sự thay đổi bắt đầu khi xã triển khai Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp của xã từ năm 2020 định hướng đến năm 2030. Theo đó, cách tiếp cận không còn dựa vào phong trào hay mô hình ngắn hạn, mà chuyển sang tư duy sản xuất gắn với thị trường và khoa học, kỹ thuật. Long Định hướng người dân rời bỏ lối canh tác theo tập quán để tiếp cận quy trình sản xuất chuẩn hóa, tạo ra sản phẩm có chất lượng, ổn định.

Một trong những điểm nổi bật của quá trình này là thay đổi trong cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Những vùng đất trũng, kém hiệu quả dần được chuyển sang nuôi thủy sản; những khu vực thuận lợi thì tập trung sản xuất lúa chất lượng cao hoặc các loại rau màu có thị trường ổn định; các mô hình chăn nuôi theo hướng sinh học phát triển, giảm dần sự phụ thuộc vào thuốc kháng sinh và hóa chất. Tất cả diễn ra không phải bằng mệnh lệnh hành chính, mà bằng sự thuyết phục, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật một cách chặt chẽ của Hội Nông dân.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi đã tạo ra những thay đổi tích cực trong tư duy của nhiều nông dân. Mô hình canh tác lúa theo quy trình IPHM, thí điểm trên 10 ha với 45 hộ tham gia, trở thành minh chứng nổi bật. Khi bà con giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thay bằng biện pháp sinh học, chi phí giảm nhưng năng suất vẫn ổn định, chất lượng lúa được cải thiện.

Quan trọng hơn, người dân bắt đầu nhận ra sự khác biệt giữa “trồng theo thói quen” và “sản xuất theo khoa học”. Từ đó, họ từng bước thay đổi tư duy, hình thành thói quen ghi chép, theo dõi đồng ruộng và tuân thủ quy trình kỹ thuật.

Quá trình chuyển đổi cơ cấu chỉ thật sự có nền móng khi hạ tầng sản xuất được củng cố. Hệ thống thủy lợi, đê bao, cống đập được nâng cấp kịp thời giúp địa phương chủ động nguồn nước tưới tiêu. Nông dân không còn lo nước ngập khi mưa lớn hay khô hạn khi nắng kéo dài. Giảm thiểu rủi ro thời tiết chính là điều kiện thuận lợi để họ yên tâm áp dụng các mô hình sản xuất mới.

Song song đó, việc được tiếp cận khoa học, kỹ thuật thường xuyên đã tạo điều kiện quan trọng cho việc chuyển đổi. Hơn 900 lượt hội viên được tham gia tập huấn quy trình kỹ thuật; nhiều lớp đào tạo nghề nông nghiệp được mở; cách sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học, phương pháp phòng trừ dịch bệnh không hóa chất được phổ biến rộng rãi.

Những chuyển biến này được củng cố bằng hoạt động khuyến nông, khuyến ngư liên tục; các chương trình phối hợp với doanh nghiệp giống, vật tư giúp bà con nông dân có thêm nguồn cung tin cậy và giảm dần tình trạng mua phải hàng kém chất lượng.

Đi liền với kỹ thuật là sự thay đổi về tổ chức sản xuất. Các hợp tác xã trên địa bàn, dù còn khiêm tốn về quy mô, đã dần đóng vai trò kết nối giữa nông dân và doanh nghiệp. Từ chỗ hoạt động tự phát, các tổ hợp tác được củng cố; Hợp tác xã Thiện Phát và Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Nhị Bình từng bước trở thành điểm tựa kỹ thuật và liên kết tiêu thụ. Khi nông dân tham gia tổ chức kinh tế tập thể, việc tuân thủ quy trình sản xuất trở nên bắt buộc, giúp chất lượng nông sản đồng đều hơn, góp phần vào việc xây dựng vùng nguyên liệu ổn định.

Tất nhiên, không thể bỏ qua tác động của phong trào nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi. Hơn 2.800 lượt hộ đạt danh hiệu trong nhiệm kỳ là minh chứng thuyết phục cho sự lan tỏa của phong trào chuyển đổi cơ cấu. Những hộ làm ăn hiệu quả trở thành “người thật - việc thật”, đóng vai trò dẫn dắt, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ hộ yếu thế; với 102 hộ nghèo được giúp đỡ thoát nghèo không chỉ là con số, mà là kết quả của sự gắn kết cộng đồng.

Một khía cạnh khác thường ít được nhắc tới trong tái cơ cấu nhưng lại có vai trò quan trọng ở Long Định là yếu tố môi trường. Khi chuyển đổi sang các mô hình sản xuất thân thiện hơn, môi trường đất, nước cũng dần được phục hồi.

Các tuyến dân cư xanh - sạch - đẹp, các điểm thu gom rác, việc trồng thêm hàng trăm cây xanh, cùng phong trào “nông dân bảo vệ môi trường” đã tạo ra sự thay đổi đáng kể trong không gian nông thôn, tạo tiền đề cho việc hướng đến nông nghiệp sinh thái tại địa phương.

HƯỚNG TỚI MÔ HÌNH SẢN XUẤT HIỆN ĐẠI HƠN

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, hành trình tái cơ cấu nông nghiệp ở Long Định vẫn còn nhiều thách thức: những thói quen sản xuất truyền thống chưa thể thay đổi ngày một ngày hai; giá vật tư tăng cao; thị trường tiêu thụ biến động khó lường; năng lực hợp tác xã vẫn còn hạn chế…

Mô hình dừa sáp cấy phôi đang mở ra triển vọng kinh tế mới cho nông dân Long Định trong tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp. Ảnh: HỮU THÔNG

Nhưng chính vì còn khó khăn, quá trình chuyển đổi cơ cấu càng cho thấy tính cấp thiết và đúng đắn. Những gì địa phương làm được trong vài năm qua chứng minh rằng nông dân hoàn toàn có thể thích ứng, có thể thay đổi và có thể tiến tới mô hình sản xuất hiện đại hơn khi được hỗ trợ đúng cách.

Rau màu là một trong những thế mạnh của địa phương, mang lại giá trị kinh tế ổn định cho nông dân.

Theo Trưởng bộ phận kinh tế - xã hội, Hội Nông dân tỉnh Đồng Tháp Huỳnh Công Minh, Long Định cần bước vào giai đoạn chuyển mình từ “làm theo mô hình” sang “làm theo chiến lược”. Tổ chức Hội phải vận hành tinh gọn, hiện đại, thích ứng với môi trường số; nông dân cần được trang bị kỹ năng mới để trở thành lực lượng nòng cốt, chuyên nghiệp của nền nông nghiệp sinh thái; sản xuất phải gắn với chuỗi giá trị hoàn chỉnh thay vì chỉ dừng lại ở khâu trồng trọt hay chăn nuôi. Đây là bước đi tất yếu trong bối cảnh tỉnh đặt mục tiêu trở thành địa phương kiểu mẫu về nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh.

Trong giai đoạn tiếp theo, để tái cơ cấu nông nghiệp thực sự bền vững, Long Định cần tiếp tục mở rộng quy hoạch vùng sản xuất, đa dạng hóa mô hình chuyển đổi, đưa khoa học, công nghệ sâu hơn vào từng khâu và đặc biệt là tăng cường liên kết tiêu thụ. Con đường này đòi hỏi sự kiên trì trên nền tảng đã có. Người nông dân Long Định đang từng bước trở thành những “nhà sản xuất chuyên nghiệp”, làm chủ kỹ thuật, làm chủ thị trường và làm chủ tương lai của chính họ.

LÊ MINH