Chống buôn lậu thuốc lá: Vẫn còn nhiều gian nan

(ĐTO) Mặc dù đã triển khai nhiều biện pháp, tuy nhiên, cuộc chiến chống buôn lậu thuốc lá vẫn còn nhiều gian nan. 

"CUỘC CHIẾN" CÒN NHIỀU GIAN NAN

Trong những năm qua, công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, đặc biệt là mặt hàng thuốc lá, đã được các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ.

Các lực lượng Hải quan, Biên phòng, Công an và đặc biệt là Quản lý thị trường đã tăng cường kiểm soát ở các tuyến biên giới, cửa khẩu và khu vực nội địa, thu giữ hàng ngàn bao thuốc lá lậu, góp phần làm giảm đáng kể tình trạng buôn lậu thuốc lá tại các tuyến biên giới.

Buôn lậu thuốc lá vẫn còn diễn biến phức tạp tại tuyến biên giới.

Tuy nhiên, thực tế vẫn cho thấy cuộc chiến này vẫn còn nhiều “gian nan” và “phức tạp” như nhận định của các cơ quan liên quan. Nạn buôn lậu thuốc lá vẫn diễn biến âm thầm, tinh vi và gây thất thoát hàng chục tỷ đồng ngân sách nhà nước mỗi năm; đồng thời đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng do các sản phẩm lậu thường không được kiểm soát chất lượng.

CÓ PHẢI CHẾ TÀI CHƯA ĐỦ SỨC RĂN ĐE? 

Có thể thấy, kênh bán lẻ thuốc lá rất đa dạng, bao gồm từ các đại lý, cửa hàng tạp hóa lớn đến những quán nước nhỏ lẻ, quán cà phê hay thậm chí là "chợ cóc", được ví như những “chân rết” cuối cùng nhưng lại đóng vai trò quyết định trong việc đưa thuốc lá lậu đến tay người tiêu dùng. Có những vấn đề chính tạo nên “khoảng trống” này:

Sự phân tán và khó kiểm soát: Các điểm bán lẻ thuốc lá lậu hoạt động một cách hết sức phân tán. Thay vì tập trung ở các “tụ điểm” dễ bị phát hiện, thuốc lá lậu nay len lỏi vào từng tiệm tạp hóa nhỏ, quán nước ở vùng sâu, vùng xa, hay khu dân cư, nơi lực lượng chức năng khó tiếp cận và kiểm tra thường xuyên; nhiều chủ cửa hàng nhỏ, vì lợi nhuận chênh lệch lớn (do không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và VAT), sẵn sàng bán kèm thuốc lá lậu một cách lén lút, thậm chí công khai ở một số khu vực.

Một trong những vấn đề lớn nhất nằm ở chế tài xử phạt hành chính đối với hành vi tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu ở quy mô nhỏ. Theo quy định, hành vi vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng dưới 1.500 bao chỉ bị xử lý hành chính; lợi dụng “khe hở” này, các đối tượng buôn lậu thường xé lẻ hàng hóa khi vận chuyển, hoặc chỉ cung cấp một lượng nhỏ cho các điểm bán lẻ.

Khi bị bắt giữ, các điểm bán này thường chỉ bị xử phạt hành chính ở mức độ thấp, chưa đủ sức nặng để khiến họ từ bỏ lợi nhuận khổng lồ từ việc kinh doanh bất hợp pháp.

Sự phát triển của công nghệ và các nền tảng trực tuyến đã tạo ra một “kênh bán lẻ” mới, khó kiểm soát hơn. Thuốc lá lậu, bao gồm cả thuốc lá điếu truyền thống và các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhập lậu, được rao bán công khai trên các mạng xã hội (Facebook, Zalo) và sàn thương mại điện tử; các giao dịch được thực hiện kín đáo, vận chuyển qua dịch vụ giao hàng nhanh, khiến việc truy vết nguồn gốc và người bán trở nên cực kỳ khó khăn.

GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ “LÀM SẠCH” KÊNH BÁN LẺ THUỐC LÁ LẬU?

Những “khoảng trống” trên đã khiến các kênh bán lẻ bất chấp luật cấm bày bán thuốc lá lậu công khai. Theo các chuyên gia, để “đánh bật” thuốc lá lậu ra khỏi thị trường cần có một chiến lược tổng thể, trong đó, ngoài tuyên truyền, cần có một chế tài và mức xử phạt thật nặng để các hộ kinh doanh sợ và không tiếp tay cho thuốc lá lậu.

Hằng năm, các cơ quan chức năng tỉnh Đồng Tháp bắt giữ và tiêu hủy hàng ngàn bao thuốc lá nhập lậu.

Cụ thể, tăng cường kiểm soát nội địa theo chiều sâu, đặc biệt là khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi tập trung nhiều quán cà phê, quán nước vỉa hè; cần có kế hoạch theo dõi các “đầu mối” cung cấp hàng cho các điểm bán lẻ, triệt phá tận gốc các đường dây phân phối nhỏ.

Nghiên cứu nâng mức xử phạt hành chính và xem xét hình sự hóa đối với hành vi tàng trữ, buôn bán thuốc lá lậu dù số lượng chưa đến 1.500 bao trong trường hợp tái phạm hoặc có tổ chức, nhằm tăng tính răn đe; tuyên truyền cần làm rõ tác hại của thuốc lá lậu đối với sức khỏe và thiệt hại kinh tế; khuyến khích người dân tố giác hành vi buôn bán thuốc lá lậu.

Cùng với đó, ứng dụng công nghệ để giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi rao bán thuốc lá lậu, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trên các nền tảng trực tuyến.

Cuộc chiến chống buôn lậu thuốc lá là một quá trình lâu dài và gian nan. Song, nếu các cơ quan chức năng kiên quyết “làm sạch” được kênh bán lẻ - nơi thuốc lá lậu được tiêu thụ hằng ngày - thì nguồn cung từ biên giới dù có tinh vi đến đâu cũng sẽ dần mất đi “đất sống”. Chỉ khi người bán không dám bán và người tiêu dùng không chấp nhận mua, nạn buôn lậu thuốc lá mới có thể bị đẩy lùi triệt để.

THẢO VY