Cần thay đổi thói quen sinh hoạt và tầm soát ung thư

Trong mô hình bệnh tật của nước ta hiện nay, ung thư là bệnh ngày càng phổ biến và là gánh nặng bệnh tật nguy hiểm nhất của người dân. Ung thư là một trong số nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở con người. 

Ung thư là tình trạng tăng trưởng không kiểm soát các tế bào bất thường, dẫn đến xâm lấn và phá hủy cấu trúc mô bình thường của cơ thể, từ đó hình thành nên các khối u. Khối u có thể là lành tính (không phải ung thư) hoặc ác tính (ung thư).

Tập thể dục mỗi ngày để nâng cao sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật. Ảnh: PHƯƠNG MAI

Trong khi những khối u lành tính không xâm lấn vào các cơ quan và các mô xung quanh của cơ thể thì ngược lại u ác tính sẽ phát triển. Nếu những tế bào này không được xử lý hay điều trị kịp thời, chúng có thể xâm lấn ra ngoài phạm vi ban đầu và vào những mô xung quanh, trở thành ung thư xâm lấn.

Có một số dấu hiệu cảnh báo ung thư liên quan đến thay đổi trong cơ thể mà mọi người cần lưu ý, đó là thay đổi tính chất phân hoặc thói quen đi tiểu; có vết loét không lành; chảy máu bất thường; xuất hiện vùng mô dày lên dưới da, có khối u ở vú hoặc các bộ phận khác của cơ thể; thay đổi da, bao gồm mụn cóc hoặc nốt ruồi bị thay đổi màu sắc hoặc kích thước; khó tiêu hoặc khó nuốt; ho khàn tiếng; giảm cân không giải thích được nguyên nhân; mệt mỏi cực độ…

Theo các chuyên gia về ung thư, hiện tại có hơn 100 loại ung thư đã được biết đến, trong đó có 10 loại ung thư phổ biến là: Ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư vòm họng, ung thư đại trực tràng, ung thư xương, ung thư máu…

Với tiến bộ của y học, nhiều loại ung thư có thể phát hiện từ rất sớm qua tầm soát định kỳ và điều trị khỏi hoàn toàn; một số loại ung thư có vắc-xin phòng ngừa. Chẳng hạn, ung thư đại tràng là loại ung thư khá phổ biến tại Việt Nam cũng như thế giới.

Đây là loại ung thư hoàn toàn có thể chữa trị nếu được phát hiện kịp thời. 80% bệnh ung thư đại trực tràng có diễn tiến từ các polyp (các u lành tính), sau một thời gian từ 8 - 10 năm dưới tác động của nhiều yếu tố, các polyp trong trực tràng phát triển thành ung thư.

Trên thực tế, có đến 20% bệnh nhân ung thư đại tràng ở giai đoạn muộn, đã di căn không thể chữa trị; số bệnh nhân còn lại bệnh đã phát triển, có thể mổ cắt đoạn ruột bị bệnh nhưng 40% trong số đó bị tái phát. Trường hợp trong gia đình có nhiều người cùng mắc bệnh là sự trùng hợp.

Tuy nhiên, những thành viên còn lại thuộc nhóm nguy cơ cao cần phải tầm soát để phát hiện sớm. Vì khi phát hiện sớm và cắt bỏ các polyp trong ruột sẽ loại bỏ được mầm mống ung thư. Bên cạnh đó, bệnh ung thư đại tràng cũng ảnh hưởng bởi yếu tố tuổi tác.

Người trên 50 tuổi rất dễ mắc bệnh hơn người trẻ. Ung thư đại tràng thường có những triệu chứng cảnh báo như: Rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón không rõ nguyên nhân), phân có máu, đau bụng không rõ nguyên nhân, chán ăn, sụt cân. Tuy nhiên, khi đã xuất hiện triệu chứng này thì phần lớn bệnh đã tiến triển nặng.

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư thường gặp ở phụ nữ do quá trình viêm nhiễm kéo dài (khoảng 20 năm) các loại virus nhóm papilloma, còn được gọi là HPV (Human Papilloma Virus). Loại virus này tập trung nhiều nhất vào những năm đầu sau khi quan hệ tình dục lần đầu tiên. Những virus này sẽ đánh bật ra khỏi cơ thể trong vòng 12 - 24 tháng, nhưng một số phụ nữ không thể loại bỏ được chúng và đây là nhóm người có nguy cơ mắc bệnh ung thư cổ tử cung sau này.

Virus HPV lây qua đường tình dục. Không giống như những bệnh lây truyền qua con đường này, bao cao su không thể bảo vệ nam giới hoàn toàn vì chỉ cần có sự tiếp xúc da với da ở khu vực này là đủ để nhiễm virus HPV. Loại virus này có thể lây từ nữ sang nam và ngược lại.

Những người mang trong mình virus HPV đều có thể phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe trong thời gian ngắn hay lâu dài. Các nhà nghiên cứu cho biết, tiêm vắc-xin phòng bệnh trước lần quan hệ đầu tiên cho phép chị em phòng được 70% nguy cơ.

Nhiều năm sau cần phải tiêm lại, tuy nhiên cho đến nay hiệu quả của loại vắc-xin này kéo dài trong ít nhất là 4 - 5 năm. Ngay cả khi đã tiêm vắc-xin, hãy đến bác sĩ phụ khoa khám theo định kỳ. 

Đặc biệt, theo Giáo sư, Bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng, một chuyên gia đầu ngành của Việt Nam về ung thư chia sẻ trong chuyến làm việc tại Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang, thì bên cạnh việc siêng năng khám sức khỏe định kỳ, tầm soát để phát hiện sớm ung thư, con người có thể chủ động phòng ngừa ung thư bằng cách tránh những tác nhân gây hại cho sức khỏe.

Cụ thể là tránh xa khói thuốc lá, điều trị dứt điểm những bệnh viêm nhiễm có khả năng dẫn đến ung thư và tiêm ngừa vắc-xin đối với những loại ung thư có vắc-xin dự phòng; tầm soát ung thư định kỳ để phát hiện bệnh sớm kết hợp với nếp sống lành mạnh.

MAI HÀ