Lạm dụng rượu, bia gây ra tác hại khôn lường

Trong cuộc sống, chúng ta khó tránh khỏi việc uống rượu, bia trong những cuộc họp mặt, đám tiệc cũng như ngày lễ, tết, tiệc... Tuy nhiên, việc lạm dụng rượu bia có thể gây ra hậu quả khôn lường.

RƯỢU VÀ NGUY CƠ NGỘ ĐỘC

Thời gian gần đây, xuất hiện các ca ngộ độc rượu nặng, trong đó người dân thường hay uống và bị ngộ độc bởi 2 loại rượu Ethanol và Methanol nhiều nhất.

Ethanol là thành phần của các thức uống có cồn, là dung môi của các dược phẩm, là chất pha loãng trong nhiều sản phẩm gia đình như nước súc miệng, nước hoa và những chất chiết xuất... 80% - 90% rượu Ethanol uống vào hấp thu tại ruột non, một phần nhỏ hấp thu ở miệng, thực quản và dạ dày. 

Ở người lớn khỏe mạnh, đỉnh hấp thu xảy ra khoảng 30-90 phút sau khi uống. Nồng độ đạt đỉnh sau một liều Ethanol tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi, giới tính, cân nặng, tiền căn uống Ethanol, tính chất của Ethanol (Ethanol vang hấp thu nhanh hơn Ethanol chưng cất), dạ dày đầy thức ăn, tắc ruột hoặc giảm nhu động ruột sẽ làm chậm sự hấp thu. 

Khi uống rượu Ethanol, người dùng sẽ thấy có các triệu chứng tác động trên 2 cơ quan chính là tiêu hóa và thần kinh trung ương. Ngộ độc Ethanol xảy ra khi nồng độ Ethanol ≥ 80-100 mg/dL và khi nồng độ Ethanol máu hơn 400mg/dL thường gây tử vong.

Cảnh sát giao thông xử lý các trường hợp vi phạm nồng độ cồn. Ảnh: TUẤN LÂM

Trong khi đó, Methanol là thành phần của xăng dầu, chất chống đông, dầu thơm, gỗ, dung môi sơn, chất tẩy rửa trong gia đình và nhiều sản phẩm công nghiệp khác. Khi uống vào, Methanol được hấp thu nhanh, nồng độ đạt đỉnh trong máu sau 30-60 phút, tùy thuộc có sự hiện diện của thức ăn hay không. 

Ngộ độc Methanol thường có một giai đoạn tiềm ẩn (30 phút đến 72 giờ), trong giai đoạn này không có triệu chứng gì. Sau giai đoạn này là sự phát triển của toan máu và đặc biệt có các triệu chứng về thị giác. Chất chuyển hóa sẽ gây mù, co giật, hôn mê... Methanol cũng đã được chứng minh là gây ung thư trên động vật. Methanol qua được nhau thai, qua sữa, có trường hợp mẹ bị ngộ độc Methanol và thai nhi cũng ngộ độc và tử vong.

Trong y học rượu, bia vừa có lợi lại vừa gây hại cho sức khỏe con người. Từ xa xưa ông, bà ta đã biết nấu rượu và dùng rượu để phục vụ cho đời sống. Rượu trong y học vừa để bồi bổ sức khỏe, hoạt huyết, vừa tạo niềm hưng phấn, tiêu thực cho người sử dụng… Vì lẽ đó mới có những bài thuốc rượu gia truyền, những làng nghề nấu rượu truyền thống nổi tiếng khắp mọi miền.

Gần đây việc sử dụng rượu, bia có những cảnh báo bởi tình trạng ngộ độc dẫn đến nguy hiểm tính mạng và có cả trường hợp tử vong. Bên cạnh ngộ độc gây hại đến sức khỏe, rượu, bia cũng là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng mất an ninh trật tự.

Theo chuyên gia về sức khỏe thì rượu, bia hoàn toàn có lợi cho sức khỏe nếu biết sử dụng sản phẩm chất lượng đảm bảo và uống đúng liều lượng. Liều lượng ở đây tính theo đơn vị. Với 1 nam thanh niên sức khỏe bình thường có thể uống tối đa 2 đơn vị, tức khoảng 120 ml rượu hoặc 2 lon bia mỗi ngày và 1 nữ thanh niên có thể uống 60 ml rượu hoặc 1 lon bia mỗi ngày là bình thường, không gây hại cho cơ thể. 

Nếu uống quá liều lượng trên sẽ không có lợi, mà còn gây hại cho sức khỏe. Ngoài ra, nhiều đối tượng được khuyên hạn chế hoặc không uống rượu, bia như phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh lý về gan, tim mạch; khi mệt mỏi hoặc căng thẳng, khi đang đói…

Về chất lượng, theo Tiến sĩ, Bác sĩ Đỗ Quang Thành, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang thì hiện nay trên thị trường có nhiều loại rượu, bia có nguồn gốc xuất xứ và thành phần khác nhau. Do đó, trước khi chọn sử dụng, phải xem kỹ thành phần và nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm; nên chọn những sản phẩm không có hóa chất độc hại như methanol, kim loại nặng và có xuất xứ rõ ràng, uy tín.

Những hóa chất độc hại này thường có mặt trong các loại cồn công nghiệp và rượu tự pha chế chứ không phải trong rượu được chưng cất theo truyền thống (rượu đế). Để an toàn, không uống quá nhiều rượu, bia; tuyệt đối không uống rượu dù là uống ít khi rượu không rõ nguồn gốc, rượu không có giấy chứng nhận lưu hành của cơ quan chức năng có thẩm quyền; không uống rượu pha chế, rượu ngâm với lá, rễ cây độc, phủ tạng động vật không rõ ràng độc tính, mật cá hay những rượu ngâm theo kinh nghiệm cá nhân.

Việc lạm dụng rượu thường xuyên sẽ gây ra hậu quả rất nặng nề và nguy hiểm như viêm loét đường tiêu hóa, viêm tụy cấp, viêm gan cấp do rượu, xơ gan, ung thư gan, suy giảm trí tuệ, rối loạn tâm thần, tai nạn giao thông và tai nạn sinh hoạt xảy ra sau khi uống rượu… Rượu là một chất tác động tâm thần mạnh. 

Do đó, sử dụng nhiều rượu, bia có thể gây ra một số rối loạn tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm, hoang tưởng, làm gia tăng các ý tưởng tự sát hoặc xu hướng tấn công. Người nghiện rượu dễ bị kích động, thần trí không ổn định và trở nên bạo lực. Đã có những trường hợp đáng tiếc xảy ra rất đau lòng chỉ vì sử dụng bia, rượu dẫn tới không tự kiểm soát được hành vi.

XỬ TRÍ NGỘ ĐỘC RƯỢU

Theo Tiến sĩ, Bác sĩ Đỗ Quang Thành, tình trạng bị ngộ độc rượu chứa Ethanol và Methanol thường xuất hiện từ 12 - 24 giờ sau khi uống. Bệnh nhân cảm thấy chóng mặt, lú lẫn, yếu cơ, nhức đầu, buồn nôn, nôn và đau bụng. Ngộ độc rượu Methanol khi bệnh nhân bị say dễ gây tử vong nhanh chóng. Khi thấy bệnh nhân có biểu hiện say rượu, người nhà cần kê gối nằm thấp, đầu hơi nghiêng một bên để khi có nôn tránh hít ngược vào phổi, cởi khuy áo cổ, tháo thắt lưng và đặt nằm nơi thoáng mát (nhưng tránh gió lùa).

Bệnh nhân nên uống nhiều nước tránh mất nước (uống nước ấm tốt hơn là nước lạnh, có thể cho uống nước gừng tươi, nước chè xanh, sữa nóng). Sau 2 - 3 giờ ngủ, người thân có thể lay gọi người say rượu dậy ăn cháo hoặc uống sữa để tránh tình trạng hạ đường huyết, đồng thời kiểm tra được tình trạng say rượu. Cần đưa ngay đến cơ sở y tế để cấp cứu nếu người say rượu có các dấu hiệu sau: Nôn liên tục, đặc biệt khi dịch nôn có máu, lay gọi không tỉnh sau 2 - 3 giờ, vã mồ hôi, tay chân lạnh, da xanh tái, mạch bắt yếu, co giật, thở chậm, thở không đều, tím tái.

Tại bệnh viện, tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ tiến hành hồi sức cấp cứu cơ bản bao gồm đảm bảo đường thở, thông khí cơ học nếu có suy hô hấp cấp và đặt đường truyền tĩnh mạch để dùng thuốc, truyền dịch, chống co giật, loại bỏ chất độc, rửa dạ dày bằng than hoạt tính hoặc muối kiềm, điều trị biến chứng: Bù dịch, chống hạ đường huyết, chống rối loạn điện giải, xuất huyết tiêu hóa…

Tiến sĩ, Bác sĩ Đỗ Quang Thành khuyến cáo: “Không uống cồn công nghiệp và rượu có hàm lượng Methanol > 0,05% vì có thể gây mù mắt và tử vong cao. Không uống quá nhiều rượu, bia. Tuyệt đối không uống rượu dù là uống ít khi rượu không rõ nguồn gốc, khi mệt mỏi hoặc căng thẳng hoặc khi đang đói, rượu không có giấy chứng nhận lưu hành của cơ quan chức năng có thẩm quyền. Bên cạnh đó, không uống rượu pha chế, rượu ngâm với lá, rễ cây độc, phủ tạng động vật không rõ ràng độc tính, mật cá hay các loại rượu ngâm theo kinh nghiệm cá nhân”.

Các bác sĩ cũng lưu ý, quan niệm uống rượu cho ấm người chỉ đúng khi người uống một lượng rượu vừa đủ cho nhu cầu và đang ở nơi ấm, kín gió và mặc đủ ấm vì thân nhiệt tăng do rượu nhanh nhưng rất chóng tàn. Khi bệnh nhân uống rượu thường xuyên, dù uống ít hay nhiều, dù xảy ra ngộ độc rượu hay không, hậu quả do rượu rất nặng nề và nguy hiểm như gây viêm loét đường tiêu hóa, viêm tụy cấp, viêm gan cấp do rượu, ung thư gan, suy giảm trí tuệ, rối loạn tâm thần, tai nạn giao thông và tai nạn sinh hoạt xảy ra sau khi uống rượu...

THỦY HÀ