Phát hiện và điều trị bệnh tăng huyết áp như thế nào cho hiệu quả?

Đây là câu hỏi được nhiều người đặt ra và để trả lời câu hỏi này, Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Phó Trưởng Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang giải đáp cặn kẽ.

CĂN BỆNH DIỄN BIẾN ÂM THẦM

Đặc điểm của huyết áp là có sự biến thiên khá lớn trong ngày và giữa các ngày. Do đó, chẩn đoán tăng huyết áp (THA) phải dựa vào nhiều lần đo tại các thời điểm khác nhau. Tất cả những người trưởng thành bình thường phải được đo huyết áp một cách thường quy, ít nhất 5 năm 1 lần ở tuổi trẻ, sau 60 tuổi cho đến 80 tuổi đo huyết áp mỗi năm 1 lần. Người có mức huyết áp bình thường cao nên kiểm tra huyết áp 6 tháng/lần để phát hiện kịp thời bệnh THA.

Kiểm tra huyết áp thường xuyên để phát hiện và điều trị bệnh tăng huyết áp kịp thời, tránh tai biến đáng tiếc xảy ra.

Ngoài ra, bạn phải kiểm tra huyết áp ngay khi bạn có một trong các dấu hiệu sau: Nhức đầu (thường là sau gáy), xây xẩm, hồi hộp, mờ mắt, bất lực (nam giới), dễ mệt, dễ toát mồ hôi, yếu nửa người hay yếu một chi, đau ngực, khó thở, đi tiểu nhiều, tăng cân, dễ xúc động…

Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng cho rằng, huyết áp có thể được đo bởi các bác sĩ hoặc y tá tại phòng khám, bởi thân nhân tại nhà hoặc sử dụng bằng máy đo tự động 24 giờ (Holter huyết áp). Tại phòng khám thường đo huyết áp bằng huyết áp kế thủy ngân, đồng hồ…

Bệnh nhân ngồi vài phút trong một căn phòng yên tĩnh trước khi bắt đầu đo huyết áp. Cởi bỏ áo bó sát người, nâng cánh tay ngang vị trí của tim, bàn tay để ngửa và thả lỏng. Đo ít nhất 2 lần cách nhau 1 - 2 phút.

Lưu ý, nên dùng bao cuốn tay chuẩn, phù hợp với bệnh nhân; vị trí bao cuốn cánh tay nằm ngang vị trí của tim, bất kể bệnh nhân ở tư thế nào, nên đo huyết áp ở cả hai cánh tay trong lần thăm khám đầu tiên để phát hiện bệnh mạch máu ngoại biên. Nên đo thêm huyết áp ở tư thế đứng sau khi bệnh nhân đứng được từ 1- 5 phút ở các đối tượng cao tuổi, người bị tiểu đường…

Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng cho biết: “Mọi người đều có thể tự theo dõi huyết áp của mình tại nhà. Việc đo huyết áp tại nhà rất có giá trị trong việc theo dõi huyết áp. Phương pháp này cho biết trị số huyết áp vào các ngày khác nhau và trong hoàn cảnh thực tế sinh hoạt hằng ngày của bệnh nhân. Tuy nhiên, nên tránh đo huyết áp quá nhiều lần làm bệnh nhân lo âu. Tại nhà, bạn có thể nhờ người thân đo huyết áp giúp. 
Phương pháp đo huyết áp: Bơm nhanh túi hơi vượt trên trị số tâm thu 20 mmHg (được nhận biết bằng sự mất mạch quay) và xả túi hơi chậm (3 mmHg/giây). Chỉ số huyết áp tâm thu khi xuất hiện tiếng mạch đập đầu tiên; chỉ số huyết áp tâm trương khi mất hẳn tiếng mạch đập. Khi đến bác sĩ, bạn cần cung cấp cho bác sĩ một số thông tin cần thiết về tình hình huyết áp của bạn.

Cụ thể như: Thời gian và mức độ THA trước đây, các bệnh liên quan đến huyết áp mà bạn đã mắc như: Bệnh thận, bệnh thần kinh, nội tiết…; các loại thuốc mà bạn đang dùng có thể làm huyết áp tăng như: Viên thuốc tránh thai, cam thảo, thuốc chống ngạt mũi, thuốc kháng viêm…; tiền sử gia đình có người thân bị THA, bệnh tim mạch; tiền sử cá nhân và gia đình bị rối loạn lipid máu, tiểu đường, thói quen hút thuốc lá”.

LÀM GÌ KHI BỊ TĂNG HUYẾT ÁP

Theo Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng thì THA là một bệnh mãn tính, không điều trị dứt được mà cần xác định chung sống tốt nhất với bệnh bằng việc theo dõi thường xuyên chỉ số huyết áp (hằng ngày) và uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ; điều chỉnh lối sống thật sự lành mạnh như: Giữ cân nặng phù hợp, ăn uống hợp lý kết hợp với hoạt động thể lực thường xuyên. Hạn chế rượu, thuốc lá và những căng thẳng tâm lý bất lợi vì đây là những tác nhân có thể khiến cho bệnh THA nặng thêm.

Điều trị THA cần sự tuân thủ lâu dài của người bệnh. Sự tuân thủ có tầm quan trọng đặc biệt để đạt được những lợi ích mong muốn của việc điều trị. Bệnh nhân THA nên được chỉ dẫn của bác sĩ về diễn tiến tự nhiên và những biến chứng của THA và tầm quan trọng của việc tuân thủ nghiêm ngặt với hướng dẫn điều trị của bác sĩ.

Nhiều bệnh nhân có khuynh hướng nghi ngờ tầm quan trọng của thay đổi lối sống nên không thực hiện và chưa có niềm tin vào những lợi ích của việc thay đổi lối sống. Những hướng dẫn điều trị THA hiện nay đều khuyến cáo thay đổi lối sống như là phương thức điều trị nhằm nhấn mạnh lợi ích đã được chứng minh của nó.

Thay đổi lối sống bao gồm: Giảm cân; giảm muối trong chế độ ăn < 6 gam/ngày; giảm  chất béo bão hòa (mở động vật); rượu có thể hạn chế ở mức < 30 ml rượu mạnh trong ngày với nam giới và < 15 ml ở nữ giới, hoặc  hạn chế uống bia ở mức < 360 ml/ngày, ngưng hút thuốc lá, tập thể dục đều đặn thường xuyên như đi bộ nhanh ít nhất 30 phút trong ngày, bổ sung đủ caxi, kali, magie, ăn nhiều rau quả (chất xơ)…

Thay đổi lối sống này đã được chứng minh có hiệu quả giảm huyết áp từ 10 - 20 mmHg . Những thay đổi này đôi lúc tương đương với một loại thuốc điều trị để hạ huyết áp. Với những bệnh nhân tiền THA, mức huyết áp giữa 130/85 và 140/90 mmHg, thay đổi lối sống chứ không cần dùng thuốc có thể phòng ngừa tiến triển THA thật sự.

Các thử nghiệm gần đây đã khẳng định thay đổi lối sống giúp hạ huyết áp. Vì thế, người bệnh tăng huyết áp cần được hướng dẫn thay đổi lối sống và tuân thủ nghiêm ngặt như thuốc điều trị thì mới đạt hiệu quả cao trong phòng ngừa, cũng như trong điều trị THA.

THỦY HÀ