Tỷ lệ người nhiễm HIV trong đối tượng nam giới trẻ tăng nhanh

Việt Nam đang từng bước khống chế, kiểm soát được đại dịch HIV, nhưng những năm gần đây, xu hướng dịch có dấu hiệu thay đổi, dịch tăng nhanh trong nhóm trẻ tuổi (từ 15 - 29 tuổi), các trường hợp mới phát hiện chủ yếu thuộc nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới.

DỊCH BỆNH HIV/AIDS CÒN DIỄN BIẾN PHỨC TẠP

Kể từ khi phát hiện trường hợp nhiễm HIV/AIDS đầu tiên tại Việt Nam vào năm 1990, đại dịch HIV/AIDS đã lan ra tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước. Đến hết năm 2024, cả nước ghi nhận 245.762 người nhiễm HIV còn sống và 116.004 người nhiễm HIV tử vong.

Bác sĩ Khoa Phòng, chống HIV/AIDS tư vấn sử dụng PrEP cho nhóm đối tượng có nguy cơ cao phơi nhiễm HIV.

Tại Đồng Tháp, tính đến cuối tháng 9-2025, toàn tỉnh ghi nhận  gần 13.300 trường hợp nhiễm HIV và đã có gần 3.900 người nhiễm HIV chết do AIDS. Hiện tại, 100% địa phương trong tỉnh đều có trường hợp nhiễm HIV. Số liệu từ Trung tâm kiểm soát bệnh tật Đồng Tháp, 9 tháng đầu năm 2025 ghi nhận 365 ca nhiễm HIV mới phát hiện, giảm 22% so với cùng kỳ năm trước. Trong số những ca phát hiện mới thì nam giới chiếm tới 88,7%. Hình thái lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục chiếm tỷ lệ cao nhất, chiếm tới 95,8%.

Đặc biệt, từ năm 2020 đến nay, tại Đồng Tháp, tỷ lệ nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) trong số người nhiễm HIV được phát hiện tăng dần qua từng năm. Tỷ lệ người nhiễm HIV mới phát hiện có đến 80% là do nguyên nhân quan hệ tình dục đồng giới nam, chủ yếu ở độ tuổi trẻ, đặc biệt là công nhân các khu công nghiệp và học sinh, sinh viên.

Cũng trong số liệu giám sát phát hiện hằng năm, nhiễm HIV đang được trẻ hóa nhanh và đường lây chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam. Nhóm tuổi từ 15 - 39 tuổi chiếm 70% trường hợp nhiễm HIV mới.

Nhận định về tình hình dịch bệnh tại Đồng Tháp, Bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Quốc đạt cho biết: “Tình hình dịch bệnh HIV/AIDS ở Đồng Tháp vẫn đang ở mức cao dù con số ghi nhận ca mắc mới có giảm so với cùng kỳ năm trước.

Biểu hiện qua các số liệu giám sát phát hiện, trong các nhóm nguy cơ cao, nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam tăng trong những năm gần đây và độ tuổi còn rất trẻ. Hiện nay, vẫn còn chứa đựng các yếu tố nguy cơ làm bùng nổ dịch nếu không triển khai các biện pháp can thiệp một cách hiệu quả và sự đầu tư tương xứng”.

PrEP LÀ CƠ HỘI AN TOÀN CHO NGƯỜI CÓ NGUY CƠ CAO

Hiện tại, Đồng Tháp đang triển khai mô hình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV (PrEP). Theo Bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Quốc Đạt, khi dùng thuốc PrEP đúng cách và đều đặn mỗi ngày sẽ giảm lây nhiễm HIV trên 90%. PrEP đạt hiệu quả cao đối với những người thuộc các đối tượng như: Nam quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới nữ, bạn tình khác giới không bị nhiễm của người có HIV, người bán dâm, người tiêm chích ma túy.

Bác sĩ Nguyễn Quốc Đạt khuyến cáo: “PrEP cần sử dụng khi có các hành vi nguy cơ cao trong 6 tháng qua như: Quan hệ tình dục không an toàn, từng được chẩn đoán và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục (giang mai, lậu, chlamydia), từng điều trị PrEP sau khi có các hành vi nguy cơ nhiễm HIV; dùng chung bơm kim tiêm hoặc dụng cụ tiêm chích; có bạn tình nhiễm HIV, bạn tình chưa điều trị ARV hoặc mới điều trị ARV dưới 6 tháng hoặc đã điều trị ARV trên 6 tháng nhưng tải lượng vi-rút > 200 bản sao/ml hoặc chưa xét nghiệm tải lượng vi-rút”.

Tuy nhiên, PrEP chỉ đạt hiệu quả nếu sử dụng 7 ngày liên tục đối với người có quan hệ tình dục qua đường hậu môn và 21 ngày đối với người có quan hệ tình dục qua đường âm đạo hoặc có nguy cơ lây truyền qua đường máu.

Một số lưu ý khi sử dụng PrEP là PrEP không phòng các bệnh lây truyền qua đường tình dục nên vẫn cần sử dụng bao cao su/chất bôi trơn khi quan hệ tình dục. PrEP an toàn cho phụ nữ có thai và cho con bú. PrEP cũng không làm thay đổi nồng độ hormone nữ (đối với nhóm chuyển giới). Tái khám và thực hiện xét nghiệm định kỳ bao gồm xét nghiệm HIV theo chỉ định của bác sĩ. 

Hiện nay, tại Đồng Tháp có 14 cơ sở điều trị PrEP. Trong 9 tháng đầu năm nay, có thêm 246 trường hợp mới sử dụng PrEP, trong đó gần 77% là đối tượng nam quan hệ tình dục đồng giới. Tổng số người sử dụng PrEP toàn tỉnh hiện là hơn 770 người, trong số này có 67,5% là người thuộc nhóm đồng giới nam. 

THỦY HÀ - HÀ NAM