Bài cuối: Xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu

Bài 1: Nơi lưu giữ giá trị văn hóa

Bài 2: Tạo việc làm cho lao động nông thôn

Bài 3: Phát triển làng nghề gắn với du lịch cộng đồng

Những sản phẩm của các làng nghề truyền thống không chỉ hàm chứa giá trị văn hóa, lịch sử, mà còn là tiềm năng lớn để phát triển kinh tế. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, tỉnh Đồng Tháp đang nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mã; từng bước xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu cho các sản phẩm truyền thống của tỉnh.

NÂNG TẦM GIÁ TRỊ

Làng nghề đóng tủ thờ Gò Công ở phường Sơn Qui có truyền thống lâu đời hàng trăm năm, được duy trì và phát triển theo hướng cha truyền con nối. Trải qua bao thăng trầm của thời gian, để thích ứng với sự phát triển của thị trường ngày nay, làng nghề đã tiến hành chuyển đổi công cụ làm mộc theo hướng hiện đại.

Người dân ở rạch Bà Đài sản xuất xuồng, ghe mini để bán cho khách hàng trưng bày, làm quà lưu niệm.

Theo anh Ngô Huỳnh Thành Phát, gia đình anh có truyền thống nhiều đời đóng và kinh doanh tủ thờ Gò Công. Ngay từ nhỏ, thấy ông và cha rất tâm huyết với nghề đóng tủ thờ, từ đó, anh cố gắng học hỏi để giữ gìn nghề truyền thống của gia đình.

Hiện nay, các cơ sở ở làng nghề tích cực đầu tư máy móc, cơ giới hóa các khâu sản xuất, mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, quảng bá thương hiệu tủ thờ Gò Công và đa dạng hóa sản phẩm đồ gỗ gia dụng, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Ngày nay, kinh tế - xã hội phát triển, nhu cầu về tủ thờ cũng đòi hỏi các tiêu chuẩn cao hơn, Làng nghề truyền thống tủ thờ Gò Công vẫn tiếp tục phát triển, cạnh tranh được với những tủ thờ cao cấp khác.

Làng nghề đóng xuồng, ghe rạch Bà Đài (xã Long Hòa) có lịch sử hàng trăm năm, nổi tiếng gần xa. Tuy nhiên, hiện nay, các sản phẩm xuồng gỗ của làng nghề bị cạnh tranh bởi các xuồng, ghe được làm bằng chất liệu composite.

Từ đó, xuồng gỗ dần “ế ẩm”, do đó, những người thợ đóng xuồng, ghe rạch Bà Đài trăn trở, tìm hướng đi mới để giữ nghề truyền thống. Để duy trì, gìn giữ nghề truyền thống, một số người dân ở rạch Bà Đài đã tìm hướng đi mới, đó là sản xuất xuồng, ghe mini để bán cho khách hàng trưng bày, làm quà lưu niệm.

Tương tự, Làng nghề dệt choàng (dệt khăn rằn) ở xã Long Khánh hay đan bàng, thay vì sản xuất các sản phẩm thủ công, các hộ làm nghề đã mạnh dạn đầu tư máy móc, trang thiết bị hiện đại để sản xuất, tạo ra các sản phẩm chất lượng.

Đặc biệt, nhiều hộ trong các làng nghề vừa đổi mới công nghệ vừa chuyển hướng sản xuất các mặt hàng mới, kết hợp công nghệ thêu chữ, hoa văn lên khăn rằn hay kết hoa lên nón, túi bàng tạo điểm nhấn, đưa sản phẩm thủ công truyền thống không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng đơn thuần, mà còn trở thành sản phẩm cao cấp, là món quà tặng giá trị trong cuộc sống hiện đại.

Tại phường Sa Đéc, nơi nổi tiếng với các làng nghề lâu đời, đây cũng là địa phương có nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh Đồng Tháp, với 51 sản phẩm. Phường luôn quan tâm phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Làng hoa kiểng Sa Đéc” và “Hủ tiếu Sa Đéc”, ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới trong các khâu canh tác hoa, kiểng thông qua phát huy ứng dụng các đề tài: “Cải thiện giống hoa hồng lửa và giống hoa cúc tiger phù hợp với Làng hoa Sa Đéc”.

Bên cạnh đó, phường Sa Đéc còn ban hành kế hoạch bảo tồn và phát triển nghề, làng nghề truyền thống, tập trung vào các nghề có tiềm năng để tạo sản phẩm đặc trưng, gắn khuyến khích các chủ thể tham gia Chương trình OCOP, phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu. Đề án phát triển Làng bột đến năm 2030 được triển khai hiệu quả.

Bên cạnh đó, để nâng tầm giá trị sản phẩm của các làng nghề, tỉnh Đồng Tháp đang chỉ đạo các sở, ngành liên quan hướng dẫn, hỗ trợ các cơ sở nghề trên địa bàn tạo lập và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm chủ lực, đặc thù, sản phẩm làng nghề, nghề tiểu thủ công nghiệp và sản phẩm OCOP tại mỗi làng nghề được hỗ trợ đăng ký bảo hộ, quản lý và phát triển tài sản trí tuệ.

Đồng thời, ứng dụng công nghệ số, đưa các sản phẩm lên sàn giao dịch thương mại điện tử, hỗ trợ các cơ sở sản xuất làng nghề, nghề tiểu thủ công nghiệp, xây dựng website giới thiệu, quảng bá, xây dựng thương hiệu sản phẩm làng nghề để đưa các sản phẩm làng nghề vươn ra thị trường thế giới.

ĐƯA SẢN PHẨM XUẤT NGOẠI

Các mặt hàng truyền thống, đặc biệt là nhóm thủ công mỹ nghệ, vốn mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa và được làm từ vật liệu tự nhiên đang rất phù hợp với xu hướng tiêu dùng xanh, thân thiện môi trường tại các nước châu Âu, Bắc Mỹ.

Những chiếc khăn rằn của Làng nghề dệt choàng (xã Long Khánh) luôn được người tiêu dùng ưa chuộng.

Trước sức ép về cải tiến chất lượng và mẫu mã thiết kế để bắt nhịp cùng yêu cầu của người tiêu dùng, nếu không thay đổi cách nghĩ, cách làm, nhiều sản phẩm làng nghề dễ bị “chậm chân”, dẫn đến sự mai một trên thị trường.

Nhiều nghệ nhân cho biết: “Hàng thủ công mỹ nghệ rất kén khách. Khách hàng cao cấp sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để mua một sản phẩm đắt tiền làm quà lưu niệm hoặc tặng bạn bè, người thân. Tuy nhiên, sản phẩm phải xứng đáng và có sự sáng tạo, tính nghệ thuật cao”.

Sản phẩm của Làng nghề dệt chiếu Long Định (xã Long Định) phong phú và đa dạng về hình dáng cũng như mẫu mã. Đặc biệt, làng nghề còn có chiếu lác truyền thống nổi tiếng dày, bền, nằm vừa êm lại thoáng mát, giá phù hợp với túi tiền của người tiêu dùng, nên được nhiều khách hàng ưa chuộng. Vào dịp Tết Nguyên đán hằng năm, số lượng chiếu lác truyền thống tiêu thụ tăng cao so với ngày thường. Hiện nay, chiếu Long Định không chỉ được khách hàng nội địa ưa chuộng, mà còn được xuất khẩu, nhiều nhất là Nhật Bản và Hàn Quốc.

Trải qua nhiều thăng trầm, Làng nghề dệt chiếu truyền thống Định Yên (xã Lai Vung) vẫn được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hiện nay, các hộ làm nghề dệt chiếu Định Yên đa số đều sử dụng máy dệt nên năng suất lao động tăng cao.

Trung bình mỗi năm, Làng chiếu Định Yên sản xuất hàng triệu chiếc chiếu các loại như: Chiếu vảy ốc, chiếu bông, chiếu con cờ, chiếu trắng, chiếu cổ… tiêu thụ tại các tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, TP. Hồ Chí Minh và xuất khẩu sang Campuchia.

Để giữ lửa cho các làng nghề phát triển, đồng chí Lê Hà Luân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “Sở cùng các ngành liên quan tiếp tục đồng hành cùng người dân trong việc phát triển đa dạng hóa sản phẩm, tích cực triển khai các giải pháp hỗ trợ, thúc đẩy ứng dụng rộng rãi thương mại điện tử trong doanh nghiệp và cộng đồng.

Trong đó, Sở đồng hành cùng người dân ở các làng nghề hỗ trợ mở rộng thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm, hàng hóa làng nghề truyền thống, sản phẩm thủ công mỹ nghệ thông qua tăng cường đào tạo kỹ năng thương mại điện tử cho người dân và doanh nghiệp; khuyến khích khởi nghiệp, ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước”.

PHƯƠNG MAI - CAO THẮNG