Người gieo trồng vườn âm nhạc từ phù sa sông Tiền

(ĐTO) Mỗi bài hát như một mảnh phù sa cảm xúc, vừa mộc mạc nhưng cũng vừa tinh tế… Tất cả như chỉ dấu về một miền âm nhạc mang tên Đức Phú. Ở đó, âm nhạc nồng nàn hương và vị sông nước Cửu Long đong đầy tình đất, tình người…

TỎA SÁNG GIỮA LÒNG SÀI GÒN

Nhạc sĩ Đức Phú tên thật Chung Hữu Phú, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh Đồng Tháp.

Đêm 2-11-2025, cái tên nhạc sĩ (NS) Đức Phú vang lên giữa Nhà hát TP. Hồ Chí Minh như hiện tượng khi đoạt giải A - giải thưởng cao nhất Liên hoan Âm nhạc toàn quốc mở rộng năm 2025 (Hội NS Việt Nam tổ chức) với sáng tác rất đặc biệt. Gọi là đặc biệt vì nhạc phẩm của NS “miệt vườn” Tiền Giang (nay là Đồng Tháp) này có nhiều điểm “không giống ai”.

Bên cạnh cái tên rất Tây: “El Ni No - La Ni Na”, đây còn là lần đầu những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu (BĐKH) được thi vị thành ca từ giàu nhạc điệu: “Cánh đồng khô nắng cháy, nắng cháy, uống cạn dòng kinh; gió khát, gió khát, không còn con nước lên đồng, cây cối khô hạn trơ cành… phù sa không còn vun bờ bãi…”.

Thậm chí, trong tác phẩm này, NS Đức Phú còn nhạc hóa những hình ảnh, âm thanh tưởng chừng như “khắc tinh” của lâu đài âm nhạc: “Chợt nghe tin bão tố đảo xa, có người trong màn đêm ngóng chồng còn lênh đênh trên sóng Biển Đông, giữa ngàn trùng mênh mông sóng vỗ nửa đêm có tiếng khóc trẻ thơ giật mình vì tiếng mưa đêm ì đùng ngoài xa…”. Đây là điều trước đó không nhiều người viết nhạc làm được.

Thời gian qua, có nhiều ca khúc về BĐKH, nhưng nhiều sáng tác chỉ lưu hành trong phạm vi nhỏ. Bởi đây không chỉ là quá trình sáng tạo với sự thăng hoa cảm xúc, mà cần chuyển hóa dữ liệu mang tính chuyên sâu, rất khó để nhiều người tiếp cận nếu không kèm giải thích, thành kiến thức phổ thông, rồi từ đó đưa cảm xúc âm nhạc vào để sáng tạo…

Ở NS Đức Phú, quá trình này diễn ra một cách rất tự nhiên như quy luật nước lớn - nước ròng của dòng sông Tiền quê nhà. Chính vì vậy mà PGS.TS.NS Võ Thắng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang đúc kết: “Đức Phú là NS luôn đi tìm cái mới. Mới từ chủ đề cho đến giai điệu, tiết tấu và nhất là ca từ… cho từng tác phẩm âm nhạc. Điều này không chỉ đưa anh trở thành gương mặt quen thuộc, mà còn tạo dấu ấn rất riêng trong đời sống âm nhạc Nam bộ đương đại…”.

NGƯỜI VIẾT GIAI ĐIỆU PHÙ SA

Tính từ tác phẩm đầu tay vào năm 2002 khi còn là sinh viên nhạc viện, NS Đức Phúc có hơn 20 năm gắn bó với nghề. Từng ấy thời gian quá đủ cho anh dọc dài, cuộn xoắn với các cung bậc thăng trầm của dòng sông Tiền quê hương để tinh chế ra những bài ca thấm đẫm hương, sắc phù sa. “Tôi viết bằng ký ức. Mỗi khi nhớ một khúc sông, một con người, âm nhạc lại đến” - NS Đức Phú chia sẻ.

Một số tác phẩm âm nhạc tiêu biểu của nhạc sĩ Đức Phú.

Thật vậy, trong số hơn 100 sáng tác của Đức Phú, dù chủ đề rất phong phú, thể hiện mọi lĩnh vực đời sống và thể loại rất đa dạng, từ tổ khúc cho đến hợp xướng, ca khúc…,  nhưng người nghe vẫn cảm nhận sự bàng bạc của hồn phù sa trong từng nhạc phẩm của anh.

Mỗi sáng tác của Đức Phú như một mảnh phù sa cảm xúc: Vừa có sự đằm thắm đến sâu lắng, nhưng cũng vừa có sự mạnh mẽ của dòng chảy sông nước, như chính anh đã tự thuật trong nhạc phẩm Dịu dàng Đồng Tháp quê em: “Thuyền ai xuôi Mê Kông chở giùm tôi câu ca về cuối dòng”.

Phù sa con sông quê khi vào nhạc của anh không chỉ là những hạt mịn màn của đất, mà còn là ký ức, là tấm lòng, là hơi thở là lòng tự hào quê hương: “Một miền đất nét riêng của miền Tây, điểm hẹn du lịch, điểm hẹn miền sông nước phương Nam.

Một miền Đất Sen hồng tràn lên phố mới, sen hóa ngọc ngà, cùng điểm tô thêm bức tranh rạng danh Đất Sen hồng” (Điểm hẹn miền Đất Sen hồng). Thậm chí, ngay cả khi viết về dòng sông cuộn trào sóng cách mạng, nhưng anh vẫn kịp nhấn nhá để người nghe cảm nhận được dòng âm vang phù sa từ bên trong lõi ca từ: “Nước sông Cửu Long dậy sóng gào thét, dâng theo lời Bác gọi xẻ dọc Trường Sơn cứu nước, đứng lên diệt thù” (“Điện Biên - Trường Sơn bản hùng ca bất tử”).

DÒNG CHẢY CUỐI NGUỒN MÊ KÔNG

Sinh ra ở Chợ Lách - thủ phủ hoa thơm, trái ngọt Nam bộ, rồi trưởng thành tại Mỹ Tho - quê hương của cải lương, âm nhạc… trong vai trò ca sĩ và người được đào tạo bài bản về nhạc nên sáng tác của Đức Phú mượt mà, sống động như dòng chảy cuối nguồn Mê Kông.

Ở đó không có sự phô diễn kỹ thuật, mà là dòng chảy của cảm xúc về chuyện của đất, của người… trong lớp vỏ nhịp điệu quen thuộc được anh chắt lọc từ dân ca, thi ca Nam bộ… Chính điều này đã tạo cho nhạc của anh sự khác biệt: Không quá cầu kỳ nhưng lại có sức mạnh của tình cảm chân tình được nén chặt vào giai điệu rồi chờ hiệu lệnh bung ra lay động lòng người.

Anh còn tinh tế khi mượn những cảm xúc đã phổ biến như “tượng đài” để chắp cánh cho nhạc phẩm, mà “Dáng đứng Ấp Bắc” là điển hình. Trong sáng tác ca ngợi chiến thắng oai hùng của quân cách mạng tại địa danh Ấp Bắc, anh đã khéo léo “chiết xuất” hình tượng người chiến sĩ hy sinh cao cả trong cuộc đấu trang giành độc lập dân tộc trong bài thơ “Dáng đứng Việt Nam” của nhà thơ Lê Anh Xuân (cùng quê xứ Dừa - Bến Tre) để xây tượng đài âm nhạc về chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời đại mới: “Một dáng đứng sừng sững uy nghi, một tư thế sừng sững hiên ngang”.

Sau hơn 20 năm sáng tác, NS Đức Phú đoạt trên 20 giải thưởng danh giá cấp quốc gia. Đó là thành tựu hiếm thấy ở vùng đất xa trung tâm như Đồng bằng sông Cửu Long và với tuổi đời vừa qua 50, Đức Phú sẽ còn tiếp tục nối dài tiếp thành tích. Nhưng ngay từ lúc này, anh còn đón nhận hạnh phúc hơn mọi giải thưởng đó là sự lan tỏa đến những người viết trẻ để tiếp tục viết lên cảm xúc phù sa nơi cuối nguồn Mê Kông.

Và một số giải thưởng danh giá của nhạc sĩ Đức Phú.

T. C