Rào cản thương mại: Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu Đồng Tháp

ĐTO - Đồng Tháp là tỉnh trọng điểm về nông nghiệp ở đồng bằng sông Cửu Long, đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng kinh tế xanh và bền vững. Với lợi thế đó, tỉnh tập trung vào chế biến sâu để gia tăng giá trị nông sản, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và xây dựng thương hiệu địa phương. Với mục tiêu đó, xuất khẩu được xác định là động lực tăng trưởng kinh tế và là cơ hội để khẳng định vị thế hàng hóa của Đồng Tháp trên thị trường quốc tế.

Năm 2024, thủy sản chế biến của tỉnh chiếm 28,31% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ

Thách thức đối với doanh nghiệp (DN) xuất khẩu

Ông Nguyễn Văn Luận - Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết, năm 2024, Đồng Tháp ghi nhận những thành tựu xuất khẩu ấn tượng, với kim ngạch đạt hơn 2 tỷ USD, tăng 49% so với năm 2023 và vượt 150% kế hoạch. Riêng thị trường Mỹ, các mặt hàng xuất khẩu của tỉnh chiếm 12,97% tổng kim ngạch với các sản phẩm chủ lực bao gồm: thủy sản, giày dép, dệt may, thuốc lá, gạo và sản phẩm từ gạo, trái cây...

Tuy nhiên, ngày 2/4/2025 vừa qua, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công bố chính sách thương mại mới, bao gồm việc áp dụng mức thuế đối ứng 46% với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam và có hiệu lực từ ngày 9/4/2025, dù sau đó có thông báo hoãn áp dụng trong 90 ngày với toàn bộ các quốc gia (trừ Trung Quốc) và hiện áp mức thuế quan 10%. Những thay đổi này không chỉ tác động mạnh đến hoạt động xuất khẩu nói chung mà còn đặt ra nhiều vấn đề cụ thể đối với các DN xuất khẩu tại Đồng Tháp.

Khai thác thị trường nội địa sẽ là chiến lược dài hạn giúp doanh nghiệp ứng phó với thuế quan và phát triển bền vững

Theo phân tích của các chuyên gia, việc Mỹ áp dụng thuế đối ứng và sự bất định về chính sách thuế quan có thể ảnh hưởng đáng kể đến DN Việt Nam cũng như Đồng Tháp. Khó khăn trước mắt là đơn hàng xuất khẩu vào Mỹ có thể giảm nếu không sớm tháo gỡ vướng mắc về thuế quan. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) đã giảm xuống dưới ngưỡng 50, chủ yếu do đơn đặt hàng xuất khẩu mới giảm nhanh. Điều này kéo theo tác động suy giảm đối với các ngành dịch vụ kết nối trong chuỗi giá trị như logistics và tài chính. Khó khăn về đơn hàng còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: thị phần, khả năng chuyển đổi thị trường, đàm phán chia sẻ gánh nặng thuế và tái cơ cấu sản xuất.

Sự bất định về thuế quan và khó khăn về đơn hàng còn ảnh hưởng đến tình hình tài chính của DN, khiến việc vay vốn ngân hàng trở nên khó khăn hơn. Nếu thiếu đơn hàng trong thời gian dài, việc giữ chân người lao động có tay nghề cao cũng là một thách thức lớn. Ngoài ra, Việt Nam có thể gặp khó khăn trong việc giữ chân nhà đầu tư nước ngoài và kết nối với các DN FDI khi sự bất định thương mại kéo dài và chậm tìm kiếm thị trường thay thế.

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo của tỉnh chủ động tìm kiếm mở rộng thị trường xuất khẩu

Cơ hội và giải pháp cho DN

Theo ThS. Nguyễn Anh Dương - Trưởng Phòng Nghiên cứu Tổng hợp và Hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, trong thách thức luôn đi kèm với cơ hội. Việt Nam có lợi thế từ mạng lưới các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết được ví như “cao tốc” FTA, bao phủ hơn 55% GDP thế giới và 5/8 dân số toàn cầu. Các FTA này, đặc biệt là các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA vẫn tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài. Sự quan tâm đối với việc thúc đẩy các liên kết kinh tế và FTA vẫn rất lớn khi các nước đều muốn đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Các DN FDI cũng nhìn nhận tích cực hơn về yêu cầu hợp tác và nâng cao năng lực của các nhà cung ứng Việt Nam.

Cơ hội còn đến từ việc gia tăng hợp tác hướng đến xây dựng và thúc đẩy các tiêu chuẩn phát triển bền vững, gắn với thu hút đầu tư. Các tiêu chuẩn cao về thương mại và phát triển bền vững trong các FTA thế hệ mới cùng với các cam kết về cắt giảm khí thải (COP26), tăng trưởng xanh, chuyển đổi năng lượng, nếu DN Việt Nam thích ứng sớm và có chiến lược bài bản, khả năng thâm nhập các thị trường xuất khẩu có thể tích cực hơn. Các FTA thế hệ mới cũng có nội dung về nâng cao năng lực cho DN và người lao động, tạo cơ hội tiếp cận hỗ trợ kỹ thuật.

ThS. Luật sư Vũ Xuân Hưng - Trưởng phòng Pháp chế và Xác nhận chứng từ thương mại, VCCI Chi nhánh TP Hồ Chí Minh cho rằng, để tận dụng các cơ hội, DN cần chủ động theo dõi, cập nhật thông tin từ các thị trường và khách hàng, tìm hiểu thông tin về tiến triển đàm phán với Mỹ, cam kết trong các FTA, quy tắc xuất xứ; chủ động điều chỉnh chiến lược sản xuất kinh doanh, tận dụng hiệu quả nguồn vốn và chuyển giao công nghệ, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng, thay đổi tư duy, lấy sức ép cạnh tranh làm động lực đổi mới. Bên cạnh đó, DN cần chú trọng hơn đến thị trường trong nước và biến nó thành trụ cột trong chiến lược phát triển; tham vấn, đối thoại với các cơ quan nhà nước để kiến nghị giải pháp hỗ trợ phù hợp cho cộng đồng DN là hết sức cần thiết; tái cấu trúc ngành theo hướng bền vững; chú trọng đầu tư vào các công nghệ tiên tiến, số hóa trong sản xuất, kinh doanh.

Chuyên gia khuyến nghị, ngành dệt may cần nâng cao giá trị gia tăng để ứng phó với thuế đối ứng từ Mỹ

Riêng đối với các cơ quan chức năng của tỉnh, bà Nguyễn Thị Thương Linh - Phó Giám đốc VCCI Chi nhánh đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, các đơn vị cần tận dụng chính sách của Chính phủ; nâng cấp hạ tầng, logistic; tận dụng các FTA; tạo thuận lợi trong các thủ tục hành chính cho DN; kết nối đối tác cụ thể; hỗ trợ tận dụng các FTA; tổ chức xúc tiến thương mại, đa dạng hóa thị trường cho DN; tạo môi trường thuận lợi và hỗ trợ DN đổi mới sáng tạo, chuyển dịch xanh, kinh tế tuần hoàn...

Có thể nói, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động và các rào cản thương mại ngày càng phức tạp, Đồng Tháp nói riêng và Việt Nam nói chung đang đứng trước những thách thức không nhỏ. Tuy nhiên, với nội lực sẵn có, khả năng thích ứng linh hoạt và tận dụng hiệu quả các FTA đã ký kết, cùng với sự chủ động từ phía DN và sự hỗ trợ kịp thời từ các cơ quan chức năng, Đồng Tháp hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội, khẳng định vị thế và tiếp tục phát triển kinh tế bền vững.

Mỹ Nhân