Thúc đẩy phát triển và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học

ĐTO - Trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) tại Việt Nam hiện nay, thuốc sinh học hiện chiếm 19% và khối lượng sử dụng tăng dần theo thời gian với lợi ích mang lại rất lớn. Đây được xem là tiền đề để thực hiện hiệu quả việc phát triển sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học trong thời gian tới, góp phần phát triển nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái, an toàn và bền vững…

Phun thuốc bảo vệ thực vật bằng drone tại đồng bằng sông Cửu Long

THỊ TRƯỜNG THUỐC BVTV SINH HỌC ĐANG TĂNG

Bà Bùi Thanh Hương - Trưởng phòng Thuốc BVTV (Cục BVTV) cho biết, xu hướng sử dụng thuốc BVTV sinh học ngày càng gia tăng, phổ biến ở các quốc gia phát triển và đang phát triển. Trên thị trường thế giới, dự báo năm 2023 - 2028, thị trường thuốc BVTV sinh học sẽ phát triển với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) đạt 15,9%, năm 2023 đạt 6,7 tỷ USD và dự kiến năm 2028 sẽ đạt 13,9 tỷ USD. Dự báo thị trường thuốc BVTV sinh học sẽ tương đương với thị phần thuốc BVTV hóa học trong năm 2040 - 2050.

Tại Việt Nam, thuốc BVTV sinh học gồm 3 nhóm: thuốc BVTV vi sinh vật chiếm 13%; thuốc BVTV thảo mộc chiếm 24%; thuốc BVTV hóa sinh chiếm 63%. Từ năm 2020 - 2023, số lượng thuốc BVTV sinh học tăng từ 768 lên 810 tên thương phẩm được phép sử dụng. Thuốc BVTV sinh học phòng trừ các sinh vật gây hại trên các cây trồng khác nhau, chiếm 65% so với tổng số sinh vật gây hại đăng ký trong Danh mục.

Về xuất khẩu, lượng thuốc BVTV sinh học xuất khẩu hàng năm của nước ta trung bình 600 tấn/năm, chiếm khoảng 5% so tổng lượng thuốc BVTV xuất khẩu. Thị trường xuất khẩu là Đài Loan, Campuchia, Ấn Độ, Nhật Bản...; trong đó, xuất khẩu nhiều nhất sang Campuchia, chiếm 51,4% và Đài Loan là 32,9%. Lượng thuốc BVTV sinh học nhập khẩu hàng năm của nước ta trung bình 18.000 - 20.000 tấn/năm, chiếm khoảng 15 - 20% so tổng lượng thuốc BVTV nhập khẩu. Nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ, EU, ASEAN...

Thuốc BVTV là loại vật tư nông nghiệp đóng vai trò quan trọng giúp đảm bảo việc kiểm soát sâu bệnh tránh gây thiệt hại năng suất cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng lạm dụng thuốc có thể gây ra nhiều hậu quả không mong muốn, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường. Do đó, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành trồng trọt là hỗ trợ các chủ trương của ngành BVTV phát triển theo hướng bền vững, xanh và chất lượng cao.

Hướng đến sản xuất mang tính bền vững, hầu hết các địa phương trong cả nước đã triển khai nhiều chương trình tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật giúp bà con nông dân nâng cao nhận thức về sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm. Cụ thể tại Đồng Tháp, tổng diện tích gieo trồng toàn tỉnh năm 2023 đạt 576.578ha, tăng 4% so cùng kỳ (tương ứng tăng 22.174 ha) và bằng 104% kế hoạch năm. Ước tổng lượng thuốc BVTV sử dụng trên các loại cây trồng khoảng 3.466 tấn, giảm 170 tấn so với năm 2022, trong đó lượng thuốc sử dụng trên lúa ước khoảng 2.541 tấn; hoa màu, cây công nghiệp ngắn ngày khoảng 195 tấn; cây ăn trái khoảng 670 tấn và hoa, cây kiểng khoảng 61 tấn.

Theo báo cáo của Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Đồng Tháp, xác định việc kiểm soát dư lượng thuốc BVTV là một trong những nhiệm vụ thường xuyên, Chi cục Trồng trọt và BVTV của tỉnh đã lồng ghép hướng dẫn, hỗ trợ các hợp tác xã, tổ hợp tác và nông dân ghi chép nhật ký đồng ruộng, thực hành quy trình sử dụng thuốc BVTV, sử dụng các loại thuốc BVTV có nguồn gốc vi sinh thảo mộc hay có thời gian cách ly ngắn theo chủng loại sản phẩm. Trong năm 2023, tiến hành lấy 29 mẫu: xoài, nhãn, chanh, sầu riêng, khoai lang, mận, ổi... tại các vùng trồng tập trung để tiến hành phân tích định tính. Kết quả, 29/29 mẫu không phát hiện dư lượng thuốc BVTV.

ĐỔI MỚI QUẢN LÝ THUỐC BVTV

Hiện nay, lượng thuốc BVTV sử dụng trung bình giảm từ 3,81kg/ha năm 2020 xuống 3,19kg/ha năm 2022. Trong đó lượng thuốc BVTV sinh học sử dụng tăng từ 16,67% năm 2021 lên 18,49% năm 2022. Các địa phương sử dụng thuốc BVTV sinh học nhiều như: Đông Nam bộ (1,49kg/ha), đồng bằng sông Cửu Long (0,79kg/ha).

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Đề án phát triển sử dụng thuốc BVTV sinh học đến năm 2023, tầm nhìn năm 2050. Cục BVTV ưu tiên thực hiện đăng ký các loại thuốc sinh học, thuốc thế hệ mới an toàn, ít độc, có hiệu quả, không gây ảnh hưởng đến con người, vật nuôi và môi trường. Đồng thời rà soát, loại bỏ các thuốc BVTV độc hại. Trên cơ sở Đề án phát triển sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050, Cục BVTV đã tham gia ký kết với các doanh nghiệp thuốc BVTV, ưu tiên cấp Giấy phép khảo nghiệm cho 28 loại thuốc BVTV sinh học với 66 sinh vật gây hại (tăng 1,27 lần so với năm 2022).

Tại Diễn đàn “Thực trạng sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV tại Việt Nam và giải pháp phát triển bền vững” do Báo Nông nghiệp Việt Nam phối hợp với Cục BVTV Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức vừa qua, nhiều nhóm giải pháp để thúc đẩy phát triển và sử dụng thuốc BVTV sinh học đã được đưa ra. Theo đó, cần tiếp tục rà soát, đề xuất xây dựng các cơ chế chính sách cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học.

Cả nước hiện có hơn 65 loại cây trồng khác nhau được đăng ký danh mục các sinh vật gây hại để từ đó có phương pháp nghiên cứu, sản xuất các thuốc BVTV để trừ sinh vật gây hại và đã được gửi đến các hiệp hội kinh doanh thuốc để các đơn vị đăng ký thuốc. Đối với một số cây như: chanh dây, dâu tây... một số địa phương đã đăng ký để thống nhất các quy trình hướng dẫn các sinh vật gây hại trên các loại cây trồng này.

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục BVTV, việc quản lý, đăng ký thuốc BVTV sinh học đang được ưu tiên hơn thuốc hóa học. Cụ thể, thời gian đăng ký, khảo nghiệm thuốc BVTV sinh học chỉ bằng 1/2 so với thuốc BVTV hóa học, chi phí đăng ký cũng giảm một nửa so với BVTV hóa học. Việc đẩy mạnh sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học sẽ góp phần phát triển một nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái, an toàn và bền vững; nâng cao tiềm lực nghiên cứu, ứng dụng và làm chủ công nghệ hiện đại trong sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học. Mục tiêu thời gian tới của ngành là phấn đấu đến năm 2050, Việt Nam trở thành quốc gia có tỷ lệ sử dụng thuốc BVTV sinh học dẫn đầu trong khu vực. Các cơ sở sản xuất thuốc BVTV sinh học quy mô công nghiệp có công nghệ, trang thiết bị hiện đại, chủ động sản xuất được các loại thuốc BVTV sinh học tiên tiến đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

NGUYỆT ĐỖ