Người mất tích bí ẩn tại Iran là điệp viên CIA

Cách nay gần 7 năm, một cựu nhân viên Cục An ninh nội địa Mỹ (FBI) đã bị mất tích bí ẩn tại Iran khi đang thực hiện một vụ làm ăn tư nhân, theo thông báo từ chính phủ Mỹ.

Tuy nhiên, theo công bố của Hãng tin AP mới đây, đó thực ra là một điệp viên CIA, đến Iran để thu thập tin tức tình báo về hạt nhân.

Vụ mất tích bí ẩn

Robert Levinson bị mất tích ở Iran vào tháng 3.2007. Ngày 8.3.2007, Levinson được 65 tuổi, lần đầu tiên tới Kish Island, một khu nghỉ dưỡng ở Iran. Theo chính phủ Mỹ và người nhà của ông, ông đến đó nhằm điều tra về tệ nạn buôn bán thuốc lá giả, vì khi đó ông đang làm việc như một thám tử tư. Nhưng ngay ngày hôm sau, ông đã làm thủ tục trả phòng khách sạn, lên taxi và đi tới một chỗ hẹn nào đó rồi mất tích một cách bí ẩn từ đó.

Trong suốt 8 tháng sau vụ mất tích, những nhân vật chủ chốt của CIA khẳng định họ không hề liên quan gì đến cựu nhân viên FBI Levinson. Trong những năm qua, người ta cũng chỉ cho rằng Levinson tới Iran vì công việc như Washington công bố. Trong khi đó, con đường lần theo dấu vết của Levinson ngày càng mờ mịt.

Người ta không nghe hoặc thấy gì từ ông kể từ khi ông bị bắt cóc, cho đến khi những kẻ bắt cóc ông gửi một loạt hình ảnh đau buồn cho gia đình của ông vào tháng 12.2010. Một số quan chức tình báo cấp cao lo ngại ông có thể đã chết. Cuộc tìm kiếm Levinson của FBI lúc đầu hướng đến Afghanistan và sau đó là Pakistan, rồi lại về Iran.

Tuy nhiên, 2 tổng thống Iran, bao gồm cả Tổng thống Hassan Rouhani mới trúng cử gần đây, người được cho là có thái độ ôn hòa với phương Tây hơn, cũng phủ nhận có liên quan đến việc ông Levinson bị mất tích, và khẳng định không hề biết ông đang ở đâu.

CIA đã trả cho gia đình Levinson 2,5 triệu USD để “bịt miệng” họ, giữ họ không khởi kiện. Năm ngoái, FBI còn treo giải thưởng 1 triệu USD cho bất kỳ ai chỉ ra nơi ẩn náu hay bị giam giữ của Levinson. Việc CIA muốn che đậy vụ việc và FBI treo một số tiền không hề nhỏ chứng tỏ cựu điệp viên này có vai trò không hề nhỏ đối với Mỹ.

Làm việc cho CIA

Điều tra của Hãng AP tiết lộ Levinson đang thu thập thông tin tình báo tại Iran và báo cáo lại cho Anne Jablonski, một nhà phân tích hàng đầu của CIA. Một cuộc điều tra của CIA cho thấy Jablonski đã không báo cáo với cấp trên rằng cô đã trả tiền Levinson làm việc cho mình. Theo AP, nhà phân tích của CIA đã trả tiền cho Levinson để ông thu thập các tin tức tình báo tại Iran.

Hợp đồng với Levinson có trị giá khoảng 85.000USD với yêu cầu ông viết các báo cáo cho CIA dựa trên chuyến đi và công việc chuyên môn của ông ở Iran. Levinson đã gặp gỡ với các nguồn tin về chương trình hạt nhân của Iran. CIA trông đợi ông cung cấp một đến hai tin một tháng từ các chuyến đi của ông tới Iran. Có những tháng, Levinson gửi 20 kiện hàng nhỏ bao gồm các bức ảnh, đĩa máy tính và nhiều tài liệu về địa chỉ quen thuộc cho CIA.

Jablonski - người sau này buộc phải từ chức sau một cuộc điều tra dài của CIA - không bao giờ tiết lộ về những thông tin Levinson đã cung cấp cho mình, theo AP. Cô phủ nhận việc biết ông Levinson đến Iran để phát triển mạng lưới liên lạc cho CIA, mặc dù giữa cô và Levinson có các email trong đó ông nói về chuyến đi tới Iran. Jablonski nay là một hướng dẫn viên yoga, và phủ nhận những cáo buộc rằng cô làm việc sai trái.

Phản ứng của CIA trước vụ mất tích của Levinson rất chậm chạp. Trong suốt 8 tháng đầu, họ phủ nhận mọi liên can. Mãi đến khi Quốc hội Mỹ phát hiện sự thật, một trong những vụ bê bối lớn nhất lịch sử CIA mới nổi lên. Đằng sau cánh cửa đóng kín, 3 nhà phân tích kỳ cựu - bao gồm Jablonski - bị loại ra khỏi cơ quan và 7 người khác bị xử lý kỷ luật. Nhưng ngay cả sau khi Nhà Trắng, FBI và các quan chức Bộ Ngoại giao biết được Levinson liên hệ với CIA, câu chuyện công bố trước công chúng vẫn không thay đổi. "Ông ấy là một công dân tham gia vào chuyện làm ăn tư nhân ở Iran", Bộ Ngoại giao cho biết trong năm 2007.

Bí mật bị che giấu

Trong vài năm qua, AP đã tiến hành phỏng vấn hàng chục quan chức Mỹ đương chức hoặc đã về hưu có liên hệ tới cuộc tìm kiếm Levinson, nhưng không ai tiết lộ tên tuổi của mình do tính nhạy cảm của vấn đề. Lần đầu tiên AP xác nhận Levinson có quan hệ với CIA là vào năm 2010 và tiếp tục phát hiện thêm nhiều chi tiết mới.

Trước khi chính thức tiết lộ cuộc điều tra, AP từng ba lần đồng ý hoãn công bố câu chuyện này vì chính phủ Mỹ cam kết sẽ đưa Levinson trở về. Nhưng AP đã quyết định công bố câu chuyện mà họ điều tra được về Levinson vì đã gần 7 năm trôi qua nhưng những nỗ lực đó đều vô vọng. Chính phủ Mỹ vẫn không nhận được bất kỳ dấu hiệu nào về sự sống của Levinson trong gần 3 năm qua. Trong khi đó, các quan chức hàng đầu của Mỹ nói những kẻ bắt cóc Levinson gần như chắc chắn đã biết về sự liên can của ông với CIA.

Chưa có gợi ý về nơi Levinson kể từ khi gia đình ông nhận được hình ảnh và video của ông vào cuối năm 2010 và đầu năm 2011. Một số quan chức Mỹ tin rằng ông đã chết. Nhưng trong trường hợp không có bằng chứng, chính phủ vẫn hy vọng rằng ông vẫn còn sống và FBI vẫn cam kết đưa ông ta về nhà. Nếu Levinson vẫn còn sống, ông bị giam giữ lâu hơn bất kỳ người Mỹ bị bắt cóc nào, hơn cả nhà báo Terry Anderson của AP, người đã bị giam hơn sáu năm ở Beirut. Không giống như Anderson, nơi ở và những kẻ bắt cóc Levinson của vẫn là một bí ẩn.

Còn sống hay đã chết?

Hiện nay, quan hệ giữa Iran và Mỹ có vẻ ấm áp hơn và hướng về một thỏa thuận làm giàu hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, Mỹ vẫn không có tin tức mới về nơi ở của Levinson, các quan chức cho biết. Tổng thống Iran Hassan Rouhani công khai nói rằng ông không có thông tin về nơi ở của Levinson. Điều này khiến người ta ngạc nhiên vì với vai trò là một điệp viên làm việc cho CIA, R. Levinson có thể có giá trị đối với Iran để mặc cả trên các bàn đàm phán quốc tế.

Nên, nếu Iran thực sự bắt cựu điệp viên này thì tại sao lại phải giữ bí mật trong khi họ công khai việc bắt được 3 người Mỹ đã vượt qua biên giới Iraq vào Iran hồi năm 2009. Tất cả các câu hỏi này đều không dễ trả lời. Điều này khiến người ta lo ngại trường hợp xấu nhất đã xảy ra với R. Levinson. Thứ 7 tuần trước, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif một lần nữa khẳng định không có thông tin gì về Levinson. “Những gì chúng tôi biết là ông ta không bị giam giữ ở Iran. Mà nếu có, thì cũng không phải do chính phủ, và tôi tin rằng chính phủ đang kiểm soát đất nước rất tốt” - ông Zarif nói.

Hiện gia đình R. Levinson đang vô cùng tuyệt vọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Iran đang khá “sóng yên biển lặng” sau thỏa thuận hạt nhân tạm thời, việc AP xới lại vụ việc sau một thời gian dài bị quên lãng đã giúp nhen lên tia hy vọng đối với gia đình cựu điệp viên này. Động thái này có thể sẽ khiến Washington phải nỗ lực hơn nữa trong việc tìm kiếm R. Levinson sau nhiều năm gần như bỏ rơi ông. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tuần trước khẳng định Mỹ chưa hề bỏ rơi Levinson, và cho biết đang dùng “nhiều kênh khác nhau” để thu thập tin tức về ông.

Hòn Rồng (Thế giới & Hội nhập)