Úc - Indonesia căng thẳng vì scandal nghe lén

Thông tin các cơ quan tình báo Úc nghe lén điện thoại của Tổng thống Indonesia Bambang Yudhoyono làm quan hệ giữa hai nước láng giềng căng thẳng.

Indonesia tức giận triệu đại sứ của mình tại Canberra về nước và tuyên bố xem xét lại quan hệ hợp tác song phương. “Lời giải thích đầy đủ” là yêu cầu mà Indonesia đưa ra đối với Úc sau khi có thêm một cáo buộc nghe lén được công bố vào ngày 18-11. Thông tin này cũng được dẫn từ các tài liệu của cựu nhân viên Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Edward Snowden, người đang tị nạn tại Nga.

Theo đó, tình báo Úc không những nghe lén điện thoại di động của Tổng thống Yudhoyono trong 15 ngày vào tháng 8-2009, mà còn nghe lén điện thoại của đệ nhất phu nhân Kristiani Herawati cùng 8 bộ trưởng và các quan chức chính phủ Indonesia. Theo ABC, cụ thể ông Yudhoyono cùng gia đình là mục tiêu của Cơ quan Tín hiệu quốc phòng Úc (DSD). Trong số các cuộc điện thoại của Tổng thống Yudhoyono bị nghe lén có một cuộc gọi từ một số chưa xác định ở Thái Lan. Không những thế, trong danh sách bị nghe lén còn có cả Phó Tổng thống Boediono và cựu Phó Tổng thống Jusuf Kalla. Một trong những tài liệu mật được dán nhãn “Tác động và cập nhật 3G” cho thấy nỗ lực của tình báo Úc trong việc bắt kịp công nghệ 3G được sử dụng tại Indonesia và các nước Đông Nam Á khác. Thời gian xảy ra vụ việc, ông Kevin Rudd vẫn còn làm Thủ tướng Úc.

AP nhận định, tiết lộ nói trên làm quan hệ giữa Úc và Indonesia căng thẳng. Đó là chưa kể tháng 10 vừa qua có thông tin rằng, Đại sứ quán Úc tại Indonesia đã sử dụng một phần của mạng lưới giám sát do Mỹ dẫn đầu để thực hiện các hoạt động gián điệp ở quốc gia Đông Nam Á này. Ngày 1-11, Indonesia triệu đại sứ Úc để bày tỏ sự phản đối. Còn lần này, việc triệu đại sứ về nước là phản ứng đầu tiên của Indonesia. Tiếp theo đó, Jakarta cảnh báo: Nghe lén là hành động không thân thiện, không tương xứng giữa các đối tác chiến lược và sẽ hủy hoại quan hệ song phương.

Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa xác nhận việc triệu đại sứ Primo Alui Joelianto về nước ngay lập tức để tham vấn. Ông Natalegawa gay gắt cho rằng, việc nghe lén vi phạm những nguyên tắc dân chủ và sự riêng tư, đồng thời khẳng định Jakarta sẽ xem xét lại việc trao đổi thông tin và sự hợp tác với Úc. “Đây không phải là ngày tốt lành trong quan hệ giữa Indonesia và Úc”, ông Natalegawa nói. Trong khi đó, Teuku Faizasyah - người phát ngôn văn phòng Tổng thống Indonesia tuyên bố: “Chính phủ Úc cần nhanh chóng giải thích để tránh làm tổn hại thêm quan hệ song phương”.

Theo Bộ trưởng điều phối về chính sách, pháp luật và các vấn đề an ninh Indonesia Djoko Suyanto, chính phủ Jakarta sẽ triệu đại sứ Úc để chất vấn. Tuy nhiên, cựu Bộ trưởng Doanh nghiệp nhà nước Indonesia Sofyan Djalil, người có tên trong danh sách bị nghe lén, lại cho rằng quan hệ ngoại giao luôn có những lúc thăng trầm. “Điều này gây phản ứng tức giận trong thời gian ngắn, nhưng về lâu dài chúng ta vẫn là những người láng giềng và tôi nghĩ chúng ta sẽ vượt qua khủng hoảng”, ông Djalil nói.

Indonesia là nước láng giềng châu Á gần nhất và là đồng minh chiến lược quan trọng của Úc. Kể từ khi Thủ tướng bảo thủ Tony Abbott của Úc lên nắm quyền vào tháng 9-2013 đến nay, quan hệ giữa Canberra và Jakarta được cho là đang trở nên “giá băng” nhất. Jakarta vốn thất vọng về cách xử trí của chính phủ Canberra trong vấn đề người tị nạn các nước khác tìm cách đến Úc thông qua đất nước Indonesia thì vụ việc lần này như giọt nước làm tràn ly.

ĐNO