Quan hệ Úc - Indonesia "đóng băng"

Indonesia “đóng băng” quan hệ với Úc trong lúc căng thẳng xung quanh cáo buộc Canberra nghe lén điện thoại di động của Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono, vợ của ông và các quan chức cấp cao.

Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa (trái) và đại sứ nước này tại Úc Nadjib Riphat Kesoema trả lời báo chí ở Jakarta. Ảnh: AP

Tuyên bố “đóng băng” quan hệ do Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono đưa ra vào ngày 20-11, đánh dấu mối quan hệ song phương giữa hai nước láng giềng trở nên xấu nhất trong 14 năm qua. Ông Yudhoyono nói rằng, đây là bước đi hợp lý mà Indonesia phải thực hiện. Một lần nữa nhà lãnh đạo này yêu cầu “lời giải thích chính thức” từ phía Úc trước thông tin do cựu nhân viên Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Edward Snowden tiết lộ rằng, các cơ quan tình báo của Canberra đã nghe lén điện thoại di động của ông, vợ ông và các quan chức cấp cao Indonesia.

Cáo buộc nghe lén thật sự gây chấn động dư luận Indonesia và Úc bởi “nạn nhân” là nhà lãnh đạo cao nhất của Jakarta. Hơn nữa, Reuters dẫn lời các nhà phân tích cho rằng, việc nghe lén điện thoại của đệ nhất phu nhân Indonesia càng đổ thêm dầu vào lửa, làm mối quan hệ giữa Canberra và Jakarta trở nên xấu hơn. Mặc dù Giám đốc Cơ quan Tình báo Indonesia Norman Marciano nói rằng, các quan chức tình báo Úc khẳng định với ông việc nghe lén đã dừng lại, nhưng cũng không xoa dịu được sự tức giận của chính phủ Jakarta.

Cũng trong ngày 20-11, Tổng thống Yudhoyono triệu tập cuộc họp với ông Marciano cùng Ngoại trưởng Marty Natalegawa và đại sứ nước này ở Úc Nadjib Riphat Kesoema. Các giải pháp mà Indonesia đặt ra trong việc “đóng băng” quan hệ với Úc bao gồm tạm ngừng hợp tác quân sự và trao đổi thông tin tình báo cũng như ngừng hợp tác trong vấn đề người tị nạn. Các giải pháp này sẽ có hiệu lực từ đầu năm tới. Trong đó, riêng vấn đề người tị nạn - những người di cư từ các nước khác vượt biên đến Úc và quá cảnh ở Indonesia - vốn đã làm hai quốc gia châu Á này chẳng vừa lòng nhau. Indonesia được cho là nơi trung chuyển của hàng ngàn người tìm đường đến đảo Giáng sinh của Úc trên những con tàu thường không bảo đảm an toàn. Trong hành trình đầy nguy hiểm này, nhiều người đã chết và câu chuyện nhập cư luôn là vấn đề nóng ở Úc, từ thời chính phủ tiền nhiệm cho đến thời ông Tony Abbott hiện tại.

Trong khi đó, AP dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia cho hay, Ngoại trưởng Natalegawa bắt đầu tiến hành “hạ cấp” quan hệ với Úc. Song, người phát ngôn này không đề cập chi tiết. Đặc biệt, Bộ trưởng các vấn đề tôn giáo Suryadharma Ali là quan chức đầu tiên trong chính phủ nước này hoãn chuyến công cán đến Úc. Còn Tổng thống Yudhoyono nói rằng, ông muốn trở lại mối quan hệ tốt với Úc chỉ khi nào vấn đề nghe lén điện thoại được giải quyết.

Về phía Úc, cũng trong ngày 20-11, Thủ tướng Tony Abbott phát biểu trước Quốc hội rằng, ông sẽ làm tất cả những gì phù hợp để hàn gắn quan hệ với Indonesia.

AP dẫn lời ông Abbott mô tả Tổng thống Yudhoyono là “người bạn rất tốt của Úc, có lẽ là một trong những người bạn tốt nhất mà Úc có trên thế giới”. Tuy nhiên, ông Abbott không trả lời được câu hỏi của lãnh đạo phe đối lập Bill Shorten: Làm thế nào để khôi phục quan hệ giữa Úc với Indonesia?

Thật ra, cáo buộc gián điệp đã có từ năm 2009, đến lần này làm rạn nứt nghiêm trọng quan hệ giữa hai đồng minh và đối tác thương mại. Tổng thống Yudhoyono nói rằng, nước ông không thể tiếp tục hợp tác với đối tác khi không chắc chắn được việc do thám có xảy ra hay không.

ĐNO