Luận về quy hoạch cán bộ bị chờ - “treo”

ĐTO - Cứ ngỡ việc quy hoạch “treo” chỉ được nêu trong lĩnh vực thực thi các dự án có liên quan đến sử dụng đất đai, các công trình xây dựng đô thị, công cộng, nhà ở... Nhưng, quy hoạch “treo” nói ở đây lại đề cập đến lĩnh vực cán bộ. Hầu như ai cũng hiểu rằng cán bộ giữ vai trò then chốt, quyết định sự thành bại của tổ chức, đơn vị nói riêng, đến quốc gia nói chung. Và như vậy, sự “treo” này chẳng những làm thui chột cá nhân cán bộ ấy mà còn gây lãng phí cho tổ chức và xã hội. Chúng ta cùng tìm hiểu thêm về tình trạng “treo” của quy hoạch cán bộ để có thể khắc phục nó trong thời gian tới.

Trước hết, chúng ta cần lướt qua các khái niệm có liên quan về quy hoạch cán bộ. Quy hoạch có thể được hiểu là tính toán, sắp xếp khách thể theo một quy trình nào đó nhằm đạt được mục tiêu của chủ thể. Cán bộ là khái niệm chỉ những người giữ trọng trách, công vụ với những quyền hạn nhất định. Theo luật hiện hành, cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Quy hoạch cán bộ là một quy trình nhằm phát hiện sớm nguồn cán bộ có phẩm chất, năng lực, uy tín, triển vọng phát triển để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bổ nhiệm tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Hầu như ai cũng được nghe đến sự quan tâm đặc biệt của chủ tịch Hồ Chí Minh đối với cán bộ và công tác cán bộ. Thấu hiểu những bước thăng trầm của lịch sử, tiếp nhận học thuyết Mác - Lênin và quá trình xây dựng Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh kết luận rằng: “Cán bộ là gốc của mọi công việc”, “muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém...”. Và trên cơ sở tổng kết thực tiễn, lãnh đạo Đảng đã từng chỉ ra công tác cán bộ là “then chốt của then chốt”. Quy hoạch cán bộ lại là một khâu trọng yếu của “then chốt” ấy. Theo đó, với trọng trách là hạt nhân lãnh đạo Nhà nước và xã hội, Đảng Cộng sản Việt Nam rất chú trọng đến công tác cán bộ nói chung, quan tâm đặc biệt đến khâu quy hoạch cán bộ nói riêng. Từ rất sớm, các văn bản của Đảng Cộng sản Việt Nam mà nhất là Ban Chấp hành Trung ương khóa VII đã đề cập về quy hoạch cán bộ. Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII về chiến lược cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước có nêu: “Quy hoạch cán bộ là một nội dung trọng yếu của công tác cán bộ, bảo đảm cho công tác cán bộ đi vào nền nếp, chủ động, có tầm nhìn xa, đáp ứng cả nhiệm vụ trước mắt và lâu dài”. Từ khi Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chính thức có nghị quyết về quy hoạch cán bộ, lãnh đạo các ngành và địa phương dần dần nhận thức sâu sắc hơn về ý nghĩa, từng bước thực hiện thành thục về quy trình và cách thức quy hoạch theo phương châm “động”, “mở” nên tạo được nguồn cán bộ kế cận, nguồn cán bộ dự bị phong phú, dồi dào. Nhờ đó, trong những năm gần đây, quá trình thay đổi cán bộ kể cả khi gặp “sự cố” lớn vẫn không rơi vào tình trạng bị động, lúng túng. Nếu nhìn mặt tích cực đối với con số cán bộ bị xử lý kỷ luật được báo chí nêu gần đây, chúng ta thấy sự thành công của công tác quy hoạch cán bộ. Nguồn cán bộ thay thế, kế thừa luôn được bảo đảm cho sự phát triển ổn định của tổ chức, địa phương và quốc gia. Chẳng những thế, nguồn cán bộ ở ngành và địa phương lại có hiện tượng “thừa”. Ở đây, bên cạnh niềm vui lại là nỗi lo. Sự lãng phí nguồn lực của tổ chức, thui chột ý chí phấn đấu của người được quy hoạch và tình trạng xem nhẹ công việc rất hệ trọng này mới đáng “báo động”.

Có thể thấy, việc quy hoạch cán bộ “treo” xuất hiện hầu hết các tổ chức và ở các cấp. Thực trạng này có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Dưới đây là một vài yếu tố cần mổ xẻ và suy ngẫm:

- Về khách quan

Tính khách quan của quy hoạch cán bộ “treo” ở chỗ chức danh lãnh đạo trong tổ chức thì ít mà người thì nhiều. Hơn nữa, theo quy định hiện hành, mỗi cán bộ được bổ nhiệm giữ chức danh lãnh đạo, quản lý không quá 2 nhiệm kỳ. Nghĩa là sự thay đổi nhân sự ở một cơ quan là hiếm. Ngoài ra trước đây, đưa cán bộ vào diện quy hoạch rất đông (cán bộ kế cận 2 người, cán bộ dự bị 2 người). Với một tổ chức có tính ổn định cao, nguồn cán bộ quy hoạch phải “chờ”. Để khắc phục điểm này, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng có ban hành Quy định 50-QĐ/TW ngày 27/12/2021 chỉ dẫn: “Chỉ quy hoạch chức danh cao hơn, mỗi chức danh lãnh đạo, quản lý quy hoạch không quá 3 cán bộ, 1 cán bộ quy hoạch không quá 3 chức danh ở cùng cấp”.

- Về chủ quan

Việc bị “treo” trong quy hoạch cán bộ không thể không đề cập đến sự thiếu phấn đấu của bản thân cán bộ diện quy hoạch. Một ít cán bộ diện được quy hoạch tự hào quá mức với thành tích trước đó nên thiếu kế hoạch phấn đấu cụ thể với chức danh được quy hoạch. Ngược lại, có người lại nghĩ mình còn “xa” trong “top” được quy hoạch nên không nỗ lực hoàn thiện mình theo các tiêu chuẩn chức danh. Mặt khác, người lãnh đạo và cơ quan làm tổ chức của đơn vị chưa thực hiện nghiêm túc quy trình mà nhất là khâu đánh giá để đưa vào hay loại ra diện quy hoạch và thông tin nhận xét đánh giá hàng năm để người cán bộ diện quy hoạch chấn chỉnh mình...

Quy hoạch là một hoạt động mang tính khoa học cao. Quy hoạch cán bộ - con người càng khoa học và tinh tế. Quy hoạch và các khâu khác của công tác cán bộ chính là để: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết” như Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII đã chỉ ra. Theo định hướng ấy, cơ quan có trách nhiệm và cá nhân cán bộ trong diện quy hoạch tuân thủ quy trình luyện và tự rèn để trở thành hạt nhân của tổ chức có đầy đủ phẩm chất và năng lực đóng góp cho sự phát triển của ngành và địa phương.

DÂN BIỆN