Người nữ chiến sĩ cách mạng kiên trung, bất khuất

ĐTO - Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai (tên thật là Nguyễn Thị Vịnh), sinh ngày 30/9/1910, tại xã Vịnh Yên, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Là gia đình công chức, mua bán nhỏ, Nguyễn Thị Vịnh có điều kiện theo đuổi con đường học hành và  được thầy giáo Trần Phú cùng các thầy cô giáo trong trường dìu dắt nên sớm giác ngộ cách mạng và bắt đầu tham gia các phong trào yêu nước khi chỉ mới 15 tuổi.

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai và đồng chí N.K.Crúpxcaia (vợ V.I. Lênin) tại Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII, tháng 7/1935. (Ảnh tư liệu)

Năm 1926, Nguyễn Thị Vịnh tích cực tham gia phong trào đấu tranh tại Vinh. Năm 1927, Nguyễn Thị Vịnh khi mới 17 tuổi đã gia nhập Việt Nam Cách mạng Đảng, lấy tên là Nguyễn Thị Minh Khai. Đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai trở thành đảng viên lớp đầu tiên của Đảng và được phân công phụ trách công tác tuyên truyền, vận động phụ nữ, huấn luyện đảng viên ở khu vực Trường Thi, Bến Thủy và tổ chức Hội Phụ nữ Giải phóng. Tháng 3 năm 1930, Đồng chí được cử sang Hương Cảng (Trung Quốc), công tác ở Văn phòng chi nhánh Ban Phương Đông của Quốc tế Cộng sản, nhận nhiệm vụ liên lạc với các tổ chức cách mạng Việt Nam ở trong nước.

Trong những năm hoạt động ở nước ngoài, đồng chí đã trải qua những năm tháng tù đày của thực dân, đế quốc. Nguyễn Thị Minh Khai là một trong những đại biểu được tham dự chính thức Đại hội VII Quốc tế Cộng sản tại Moskva và phát biểu tham luận tại Đại hội. Năm 1936, đồng chí được cử về nước truyền đạt chỉ thị của Quốc tế Cộng sản và được cử vào Xứ ủy Nam kỳ, giữ chức Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn vào năm 1937. Trong phong trào cách mạng ở Sài Gòn giai đoạn 1936-1939, đồng chí là một trong những người lãnh đạo cao trào cách mạng ở đây.

Ngày 30/7/1940, ngay sau phiên họp của Xứ ủy Nam Kỳ về phổ biến chủ trương khởi nghĩa, đồng chí bị mật thám Pháp bắt cùng đồng chí Nguyễn Hữu Tiến, người vẽ lá cờ đỏ sao vàng hiện nay. Chồng của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, Tổng Bí thư Lê Hồng Phong cũng bị thực dân Pháp bắt lần thứ 2 ngày 6/2/1940 và sau đó bị đày ra Côn Đảo. Khoảng thời gian chồng bị bắt là lúc đồng chí sinh con gái đầu lòng và đặt tên là Lê Nguyễn Hồng Minh (là tên ghép của Minh Khai và Hồng Phong). Trong nhà tù của thực dân, đồng chí đã chịu đủ mọi cực hình tra tấn. Khi địch hỏi về những người lãnh đạo Khởi nghĩa Nam Kỳ, đồng chí khẳng khái nhận trách nhiệm là người lãnh đạo, là người chủ trương và nhất quyết không khai những đồng chí của mình. Trong tù, đồng chí lấy máu của mình viết lên tường nhà giam: “Vững chí bền gan ai hỡi ai/ Kiên tâm vững dạ mới anh tài/ Thời cuộc đẩy đưa người chiến sỹ/ Con đường cách mạng vẫn chông gai”. Tại Tòa án binh Sài Gòn, đồng chí đã dõng dạc chất vấn lại “Nước của tôi, cứu nước là có tội, cướp nước không có tội sao?”.

Cách đây 80 năm, ngày 28/8/1941, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn cùng với những người con ưu tú của Đảng và đất nước như: Nguyễn Văn Cừ, Hà Huy Tập, Võ Văn Tần… đã ngã xuống dưới họng súng của quân thù. Trong bức thư cuối cùng gửi cho người bạn đời, người đồng chí là Tổng Bí thư Lê Hồng Phong khi ấy đang bị thực dân Pháp giam giữ tại nhà tù Côn Đảo, đồng chí đã gửi cho chồng những lời da diết: “Dù có chết, em hứa với anh, chung thủy với cách mạng, trung thành với Đảng. Em hứa mãi là người cộng sản kiên cường. Mong anh cũng vậy”.

Cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã khép lại ở tuổi 31, là con đường đầy chông gai, gian khổ nhưng cũng hết sức vẻ vang. Đồng chí luôn phấn đấu không biết mệt mỏi cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cho sự nghiệp giải phóng phụ nữ, một lòng phục vụ Đảng, phục vụ Nhân dân, vẹn nguyên tình cảm vợ chồng, tình mẫu tử thiêng liêng, giữ vững niềm tin cách mạng và khí tiết, phẩm chất đạo đức người chiến sỹ cộng sản. Sự hy sinh anh hùng, lẫm liệt của đồng chí đã truyền cảm hứng lớn khích lệ những người Việt Nam yêu nước đứng lên đấu tranh giành độc lập và thống nhất Tổ quốc, là tấm gương sáng cho các thế hệ cách mạng sau này noi theo.

Đồng Dao